Met twee boeken die internationale bestsellers werden, Dreams From My Father en The Audicity of Hope, bouwde Barack Obama zijn publieke imago zorgvuldig op toen hij een gooi deed naar het presidentschap. Op die manier nam hij controle over de manier waarop het publiek naar hem keek en over hem praatte. Dergelijke politiek gemotiveerde werken hebben echter de neiging gekleurd te zijn. Daarom schreef Pulitzer Prize-winnaar David Maraniss een uitgebreide biografie over de president genaamd Barack Obama: The Story. Het bij tijd en wijle encyclopedische werk plaatst het onwaarschijnlijke levensverhaal van Barack Obama niet in een volledig nieuw daglicht, maar biedt wel interessante inzichten over de achtergrond van de machtigste man op aarde.
“I was never the likeliest candidate for this office”, sprak de net gekozen president in 2008 tijdens zijn acceptance speech in Chicago. Wie het levensverhaal van Barack Obama kent, weet dat dit waar is. Dat levensverhaal tekende Obama zelf al op in 1995 in Dreams From My Father. Hij hing de ontwikkeling in zijn jeugd en zijn motivatie om een maatschappelijke bijdrage te leveren, vooral op aan zijn vader. Obama senior had zijn moeder verlaten toen Barack nauwelijks een jaar oud was en keerde na een promotie aan Harvard terug naar zijn thuisland Kenia, omdat hij het als zijn plicht zag om daar een bijdrage te leveren. Het was dat opmerkelijke verantwoordelijkheidsgevoel waarop Barack Obama de titel van zijn eerste boek baseerde.
Ideaalbeeld
David Maraniss prikt effectief door dat ideaalbeeld van Obama senior heen. Waar de motieven van de oude Obama wellicht nobel waren, was zijn gedrag dat zeker niet. Maraniss presenteert hem als een man met grote sociale problemen, een alcoholverslaving, een agressieve inborst en zelfdestructieve neigingen. Hij gaat zelfs zo ver om te stellen dat het maar goed is dat Obama en zijn moeder op jonge leeftijd op elkaar waren aangewezen; leven met zijn vader was een groot probleem geworden.
Barack Obama: The Story begint echter niet bij de generatie van Obama’s ouders. De insteek die Maraniss heeft gekozen is om ruim 100 jaar terug te gaan in de geschiedenis. Vele voorouders passeren de revue en de even toevallige als onwaarschijnlijke samenkomst van een blanke familie uit Kansas en een zwarte familie uit Kenia, tijdens een college Russisch aan een universiteit op Hawaï, markeert het begin van het bijzondere leven van de latere president.
Openbaringen
Dat bijzondere leven is volgens Maraniss minder een toonbeeld van de American Dream dan Obama ons in 2008 wilde doen geloven. Natuurlijk was het niet makkelijk om in de jaren ’60 op te groeien als kind van een zwarte vader en een alleenstaande blanke moeder, maar toch heeft de president niet altijd tegen de stroom in hoeven zwemmen. De prestigieuze scholen waar Barack op zat, van zijn basisschool in Jakarta tot zijn middelbare school op Hawaï en natuurlijk Columbia University in New York en Harvard Law School, boden hem van jongs af aan alle kansen om zichzelf te ontplooien tot politicus en uiteindelijk tot president.
In datzelfde licht moeten de meeste ‘openbaringen’ uit het boek van Maraniss gezien worden; ze plaatsen de president niet in een volledig nieuw daglicht en zaaien geen twijfel over zijn verleden, maar ze bieden wel nuances bij het onwaarschijnlijke heldenepos dat Barack Obama over zichzelf geschreven heeft. Waar Obama zichzelf graag presenteert als een gepassioneerde man die vanuit zijn hart probeert goed te doen, citeert Maraniss uit het dagboek van een ex-vriendin van de president die hem kil en afstandelijk noemt. Ondertussen bieden de veelbesproken anekdotes over drugsgebruik weinig inzichten die de president niet zelf al heeft verteld. Het zijn interessante kanttekeningen, geen schrikbarende ontdekkingen.
Encyclopedische schrijfstijl
Af en toe is het wat moeilijk om jezelf door het boek heen te werken dankzij de bijna encyclopedische schrijfstijl van Maraniss. De schrijver is zich er klaarblijkelijk van bewust dat een paranoïde smaldeel van de Amerikaanse bevolking, met bijpassende hoedjes van aluminiumfolie, er van overtuigd is dat het verleden van de president een samenzwering is om te verbloemen dat Obama niet in Amerika geboren is. Daarom somt Maraniss soms hele lijsten met bronnen en informanten op – waaronder een arts die bij de geboorte van de president betrokken was – die duidelijk moeten maken dat de schrijver niet over één nacht ijs is gegaan. Dat maakt het boek er niet altijd leesbaarder op, maar wel betrouwbaarder.
Het boek leest niet altijd makkelijk en komt niet met openbaringen die president Obama doen wankelen. Toch slaagt Maraniss erin om iets van de mythische mist rond de jeugd en achtergrond van president Obama te doen optrekken, om een mens van vlees en bloed te laten zien wiens leven minder onwaarschijnlijk is dan hij ons zelf vaak heeft willen doen geloven. Dat maakt Barack Obama: The Story zeker de moeite waard en een must read voor iedereen met interesse in Amerikaanse politiek of gewoon in de achtergrond van de machtigste man op aarde.
David Maraniss (2012): Barack Obama: the Story (a.k.a. The Making of the Man). 641 pp. Verkrijgbaar in de President’s Bookstore van The American Book Center in Amsterdam en Den Haag. Bezoekers van VS2012-evenementen ontvangen €2,50 korting op deze boeken (op vertoon van kaartje).
Adriaan Andringa is hoofdredacteur van de WarRoom.
