Als u zeker weet hoe uzelf zou reageren als u in eigen huis oog-in-oog zou staan met een inbreker, mijn complimenten. Ik weet het niet, en, laten we wel wezen, ik hoop er eigenlijk ook nooit achter te komen. Wat je hoopt is dat zo iemand je ziet, eieren voor zijn geld kiest, en wegrent. Ik weet vrij zeker dat ik dan niets doe om zo iemand tegen te houden. Mijn veiligheid is veel belangrijker dan zijn arrestatie. Maar wat je vreest is natuurlijk dat zo iemand agressief wordt (of is), en de fysieke confrontatie aangaat. Dan kan – zeker als ik niet de enige ben, thuis – alles gebeuren, en dan zal het wellicht aflopen met dat één van ons beiden ‘onschadelijk’ is gemaakt. En ja, in het meest absurde geval kunnen er dan doden vallen. Je moet er niet aan denken, maar het leven kan soms verschrikkelijke wendingen nemen.
Politiek misbruikt incident
Waar ik in zo’n geval vermoedelijk zeker van zou walgen, is als er een wakkere politicus in een wakkere krant zou roepen dat ik, als dodende partij, als slachtoffer moet worden gezien en niet als dader, en dat de dood voor inbrekers ‘risico van het vak’ is. Dat 48 uur na dato mijn ellende wordt gebruikt voor een zo politiek geladen boodschap. Ik weet niet hoe het staat met de meneer in Diessen, en ik spreek niet voor hem, maar ik zou het er zelf moeilijk zat mee hebben. Want je wil niet doden, lijkt me. Zelfs in zo’n situatie is dat het laatste wat ik zou willen. Ik zou willen dat ik bij zinnen genoeg was om het noodzakelijke te doen en niet meer dan dat, en als ik het gevoel zou hebben dat ik die grens in de hitte van het moment overschreden had, dan zou ik mezelf een dader voelen: ondanks alles toch nog te lichtzinnig met andermans leven. Dan wil je geen paternaliserend klopje op de schouder van een staatssecretaris die nog niet helemaal door heeft dat de verkiezingscampagne allang voorbij is.
Politici moeten zo min mogelijk spreken over individuele gevallen. Sterker nog, ze moeten dat alleen doen als uit individuele gevallen blijkt dat de regels niet deugen en dus moeten worden aangepast. Politici moeten al helemaal niet spreken over de schuldvraag in geweldsdelicten waarbij doden zijn gevallen als justitie nog aan het onderzoek moet beginnen. Teeven had over dit specifieke geval geen commentaar moeten geven, want er zijn nog geen juridisch vastgestelde feiten waarover hij iets kan zeggen.
De dood is nooit normaal
Politici moeten al helemaal niet doen alsof de dood iets normaals is, een logisch gevolg van een bepaalde actie. Dat er een inbreker in je huis is, geeft je niet het recht om te doden. De wet verplicht je te blijven nadenken en staat je niet toe iemand zo maar het leven af te nemen. Door te zeggen dat het treurig is dat er iemand is dood gegaan, maar dat dat wel een ‘inbrekersrisico’ is, legitimeert Teeven het dat mensen net wat makkelijker toegeven aan die blinde waas die ze voor hun ogen krijgen als ze oog in oog staan met een inbreker. Het is immers een inbrekersrisico, dus wie maakt je wat. Veel zorgelijker nog: het zet inbrekers er indirect ook toe aan om zich zwaarder te bewapenen en eerder naar geweld te grijpen: als bewoners eerder naar geweld zullen grijpen omdat justitie geneigd is het goed te praten, dan kun je daar maar beter op voorbereid zijn.
Een verloren mensenleven is nooit iets vanzelfsprekends, en moet altijd tot op de bodem worden uitgezocht. Dat slachtoffer-daders dat onderzoek thuis mogen afwachten en niet meteen worden opgepakt, dat lijkt me een prima zaak. Dat de staatssecretaris alvast even bepaald heeft dat ze aan de goede kant van de streep staan, is een grove misstap. Het is aan de rechterlijke, niet aan de uitvoerende macht om dat vast te stellen.
