De bekendste Zalm die de VVD heeft voortgebracht heet niet Gerrit, maar Geert: een politiek dier dat bij voorkeur tegen de stroom in zwemt.
Sinds 2004, het jaar van zijn uittreding bij de VVD, heeft Nederland een nieuw A-merk in de politiek: Geert Wilders. Love him or hate him, deze kwalificatie moet de man worden gegund; hij heeft te veel losgemaakt, overhoop getrokken en ook bewerkstelligd, al zullen zijn vijanden hem dat laatste niet gunnen.
Afgezien van zijn standpunten, neologismen en een neusje voor praktische politieke successen valt bij Wilders nog iets op: ‘he is his own man’. Hij vaart zijn eigen koers, met als belangrijk kenmerk een hoge dosis eigengereidheid, zelfs rigiditeit, tot aan het onhandelbare toe.
Wilders lijkt qua persoonlijkheid weinig op Pim Fortuyn. De Limburger houdt niet van relativeren en ook humor is niet zijn sterkste kant. Tenzij deze ten koste gaat van anderen, zoals in geval van één van zijn lievelingsmikpunten van spot: Job Cohen. Overigens wel leerzaam; de ook internationaal gewaardeerde burgemeester van Amsterdam werd na afleggen van zijn ambtsketen na een paar verbale schermutselingen in de Tweede Kamer door de PVV-voorman ontmaskerd als keizer zonder kleren.
In polderend Nederland kleurt Wilders met zijn scherpe toon en gehamer op steeds terugkerende (taboe-)thema’s buiten de lijntjes. Met afkeer, frustratie en verbijstering in politiek Den Haag als gevolg, dit soort lef en fratsen was men niet gewend.
Maar afgezien van zijn misschien wat rigide karakter gelden voor de zelfbenoemde onheilsprofeet voldoende redenen op deze manier de stormbal te hijsen; een aantal veranderingen in Nederland zijn voor hem dermate fundamenteel, voortschrijdend en onacceptabel dat hij er tegen móet ageren. De onderwerpen zijn bekend: de toenemende invloed van de EU en de islam in Nederland.
Wilders weigert zich met deze ontwikkelingen te verzoenen. Hij beschouwt de islam als een gevaarlijke politieke ideologie en de EU als een inefficiënte, geldverslindende bezettingsmacht die zich steeds meer ontpopt als een soort ‘EUSSR’.
Op deze issues weigert Wilders elk compromis. “De Koran is een fascistisch boek dat oproept tot geweld en moet worden verboden”. Via de PVV-site ‘Mosknee!’ poogt Wilders nieuwe moskeeën in Nederland tegen te gaan; “elke moskee die we kunnen tegenhouden is pure winst”.
De boodschap is duidelijk: als het aan de PVV ligt moet de aanwezigheid van de islam in Nederland niet geaccepteerd worden, maar teruggedrongen.
Hetzelfde geldt voor de EU. Tijdens de campagne voor de laatste Tweede Kamerverkiezingen kondigde de PVV-voorman zelfs aan de EU te willen verlaten. Het met handen en voeten gebonden zijn aan door de gevestigde politieke partijen ingevoerde creaties als euro en allerlei vormen van gemeenschappelijk EU-beleid is de Limburger een gruwel.
Het lijkt erop dat Wilders in het Nederland zoals zich dat nu ontwikkelt een parallelle samenleving nastreeft; een wereld zonder islam, zonder moskeeën, zonder EU, zonder euro en niet te vergeten zonder Clairy Polak en zonder Pauw en Witteman.
Wilders heeft meermaals aangegeven de late night talkshow van de VARA eenzijdig te vinden en er niet in te willen verschijnen. Oud-Kamerlid Richard de Mos, die op eigen gezag wel eens in het programma aanschoof, zag zichzelf mede hierdoor niet meer terug op de PVV-kandidatenlijst voor de laatste Kamerverkiezingen.
Wilders woord is wet in de PVV. In fractie en partij lijkt zijn credo: ‘It is my way or the highway’. Dat blijft niet zonder gevolgen.
Het vertrek van Hero Brinkman die, tegen de wens van Wilders en partij-ideoloog en PVV-er van het eerste uur Martin Bosma in, maar bleef doorgaan over een jongerenafdeling en meer interne democratie.
Gespannen verhoudingen tussen Wilders en voormalig partij-darling Laurence Stassen toen zij in juni 2012 tijdens de Limburgse politieke crisis een andere koers voorstond dan de grote baas uit Den Haag. Resultaat: Stassen legde het voorzitterschap van de Statenfractie neer en ging zich als Europarlementariër nadrukkelijker bemoeien met Brusselse aangelegenheden.
En het plotselinge vertrek 3 juli 2012 van de gefrustreerde Kamerleden Wim Kortenoeven en Marcial Hernandez uit de PVV-fractie: “Wilders zou als leider onbenaderbaar zijn, als hij zou moeten ingrijpen zou hij het juist nalaten en hij zou inhoudelijke beloften niet nakomen”.
Voor Wilders is dit ‘collateral damage’. Hij was Brinkman liever kwijt dan rijk, voor Kortenoeven en Hernandez tien anderen en Stassen werkt aan nog minder Europese Unie ver weg in Brussel.
Het pijnlijke zetelverlies bij de daaropvolgende Kamerverkiezingen nam hij voor lief. Hij had aan politieke invloed verloren, maar voor zijn achterban zijn geloofwaardigheid behouden en er was weer rust in de tent.
Wilders’ standpunten gelden voor velen in Nederland als extreem. Veel van zijn sympathisanten zijn tot compromissen bereid met politieke tegenstanders, lees: zij zijn bereid een vergelijk te treffen met de gevestigde partijen in Nederland. Zo niet Wilders. Hij beseft maar al te goed dat in deze politieke constellatie er maar weinig van zijn ideeën overblijft. Zoals het voor hem ook geen zin heeft bij Pauw en Witteman te gaan zitten, hij krijgt er voor zijn gevoel geen eerlijke kans en kan daar dus niet goed uit de verf te komen.
Daarom zoekt hij als medestanders mensen die ideologisch gezien uit hetzelfde hout gesneden zijn en die daar ook voor uit durven te komen. Loyaliteit staat hoog in het vaandel en ze moeten ook nog iets kunnen. Daar zijn er niet al te veel van in Nederland.
Zie daar eind maart Wilders’ aankondiging dat de PVV niet zal deelnemen aan de gemeenteraadsverkiezingen van 2014, behalve daar waar de partij reeds actief is; Den Haag en Almere.
Dit besluit kwam hem op veel kritiek te staan, maar vanuit Wilders bezien is het een logische stap.
Om te beginnen liggen bij die verkiezingen zijn belangen niet. De macht in Nederland wordt niet verdeeld op gemeentelijk, maar op landelijk (Tweede Kamerverkiezingen) en provinciaal niveau (verkiezingen voor Provinciale Staten, met als uitvloeisel de Eerste Kamer).
En verkiezingen voor het Europees Parlement kunnen fungeren als geschikte uitsmijter voor de PVV want daar zouden ze wel eens grootste partij kunnen worden.
Verder zijn raadsverkiezingen riskant voor politieke nieuwkomers. Bij gevestigde partijen worden kandidaten jarenlang gescreend en getest op kennis, omgangsvormen en loyaliteit door een al bestaand partijkader. Die luxe kennen nieuwe partijen niet, zeker niet een besmette partij als de PVV.
Ook 50Plus gaf bij monde van Jan Nagel (ex-Leefbaar Nederland) aan niet aan de gemeenteraadsverkiezingen deel te nemen. Met de toestanden van de LPF nog in het geheugen gegrift vreest de partij baantjesjagers, onderlinge ruzies en scheuringen.
Niet te verwaarlozen is ook het gevaar van nodeloze concurrentie met lokale bondgenoten.
Voor Wilders geldt dit ook. Zo zit hij niet te wachten op bijvoorbeeld bekende sympathisant Peter Frans Koops uit Bunschoten. De verschillen tussen Koops en hem zijn te groot. Wilders schiet weinig op met Koops’ Spakenburgse Vrijheidspartij (SVP) als PVV afdeling Bunschoten. Hij zal Koops met zijn SVP het beste gunnen in Bunschoten, alleen niet onder PVV-vlag. Koops beschikt al over een raadszetel in Bunschoten en kan best op eigen kracht verder.
Hetzelfde geldt voor bekendere voorbeelden als de LPF-fractie in de Eindhovense gemeenteraad en natuurlijk Leefbaar Rotterdam.
Ook is nog niet bekend wat er van de 60 raadszetels van Trots op Nederland gaat worden. Daar is nog maar de helft van over, maar het geeft aan dat er voor PVV-sympathisanten her en der best nog wel electorale opties van nationalere aard zijn dan de VVD.
Maar voor nationaal denkend, anti-EU en anti-multicultureel Nederland zal het behelpen worden. In de huidige maatschappelijke en politieke verhoudingen zijn bij de gemeenteraadsverkiezingen de genoemde opties voor deze groep kiezers wellicht het hoogst haalbare.
Aan Wilders ligt het niet. De PVV onder zijn leiding is nog altijd de beweging die, met de beschikbare middelen, voor die groep kiezers het meeste binnenhaalt. Ook al is het tegen de stroom in.
