Deze week bracht de Russische president Poetin een bliksembezoek aan Nederland. Velen waren in rep en roer: een wereldleider kwam langs en dus was dit een uitgelezen moment om Poetin de les te lezen. De Tweede Kamer eiste van het kabinet dat ze de rechten van homo’s in Rusland aan de orde zou stellen. Tientallen homo’s kwamen in Amsterdam demonstreren. Wat wil de Tweede Kamer eigenlijk bereiken met haar pleidooi voor homorechten? En wat kwamen al die homo’s eigenlijk doen? Het antwoord op deze vragen is duister.
We hoeven geen cultureel expert te zijn om te weten dat ‘de Russische cultuur’ niet bestaat, want het land is zo groot dat de cultuur in Vladivostok extreem zal verschillen van die in Sint-Petersburg. We kunnen in algemene zin nauwelijks iets zeggen over hoe ‘het’ er in Rusland aan toegaat. Rusland bestaat vooral uit grote stukken onbewoond land, waar men iets anders aan zijn hoofd heeft dan homorechten. We weten nauwelijks hoe homo’s in Rusland er in de praktijk aan toe zijn. We kennen alleen de theorie van een aantal wetsvoorstellen.
Over de Russische cultuur kunnen we een aantal globale uitspraken doen. Rusland kent een veel grotere machtsafstand dan Nederland. Dit betekent dat Russen grote machtsverschillen tussen mensen meer accepteren dan Nederlanders. Waar wij een voorkeur hebben voor gelijkheid, is dat in Rusland niet zo. Nederland is veel individualistischer dan Rusland en in Nederland kunnen we beter met onzekere situaties en ambiguïteit omgaan.
Homo’s staan er in Nederland beter voor dan in Rusland. Homo’s kunnen hier meer dan in Rusland zichzelf zijn omdat Nederlanders individualistischer zijn ingesteld dan de Russen. Homoseksualiteit is voor de meerderheid van de bevolking afwijkend, en heeft dus een zekere mate van ambiguïteit in zich. Daar kunnen Russen niet goed tegen, Nederlanders wel. En als groepen door de machthebbers onderdrukt worden, zal men dat in Rusland eerder accepteren dan in Nederland.
Wat had de Tweede Kamer nu eigenlijk gedacht? Dat Poetin door wat opmerkingen van Frans Timmermans meer oog zou krijgen voor homorechten? Poetin is president van een wereldmacht en hij hoeft niet naar Nederland te luisteren. Hij hoort de bezwaren alleen aan. Hij zal er niets mee willen doen, en als hij dat al zou willen, zou hij er in Rusland nauwelijks steun voor krijgen. Poetin kan zijn beleid alleen uitvoeren als het past bij de Russische cultuur.
Waar opmerkingen van Frans Timmermans nog gezien kunnen worden als onderdeel van normaal diplomatiek verkeer, staan de homo’s bij het Scheepvaartmuseum simpelweg voor joker. Niemand luistert naar hen. Zij staan er hooguit om zichzelf een goed gevoel te geven, net als al die politici die om het hardst laten zien dat zij de homo’s in hun hart hebben gesloten. Geen homo wordt er beter van, maar het levert wel een lekker positief gevoel op.
Homo’s in Nederland moesten vechten dat ze ruimte kregen om zichzelf te zijn. Er was toen geen ander land dat als voorbeeld kon dienen. In Rusland moeten de homo’s het ook zelf doen. Dat betekent moeilijke coming-outs, ellenlange publieke debatten en uiteindelijk ook betere wetgeving. In Rusland hebben homo’s nog een lange weg te gaan. Het enige wat Nederland voor hen kan betekenen is een goed voorbeeld blijven.
Al die Nederlandse aandacht voor homo’s werkt in het onbekende Rusland niet per definitie in het voordeel van de homo’s. Het laat vooral zien dat homoseksualiteit volstrekt niet bij de Russische cultuur past. Als je echt om Russische homo’s geeft, doneer je aan Russische homo-organisaties, die op een cultureel sensitieve manier intolerantie aan de orde kunnen stellen en ook weten wat er op dit vlak echt nodig is.
Het is veelzeggend dat het rekeningnummer van de Russische homolobby online onvindbaar is. Geen Nederlandse homo die ernaar vraagt.
Chris Aalberts is auteur van: Achter de PVV: waarom burgers op Geert Wilders stemmen.
