De bezuinigingsopgave wordt gezien als de meest lastige opgave van het huidige kabinet. Er wordt daarom ook niet bepaald weinig over dit onderwerp gesproken in de media en de politiek. Halen we de 3-procentsnorm of volstaat de opdracht van 6 miljard door eurocommissaris Olli Rehn, ongeacht de eventuele economische verslechtering in 2014? Bezuinigen we de economie kapot of zijn gezonde overheidsfinanciën cruciaal?
Hier leek nog geen duidelijke consensus over te zijn tussen de coalitiepartijen. Het bezuinigingsdebat van afgelopen woensdag 26 juni moest hierover meer duidelijkheid bieden.
Volgens fractieleider Diederik Samson (PvdA) is de norm van 3 procent voor 2014 losgelaten. Fractieleider van de VVD Halbe Zijlstra gaf hier in eerste instantie een minder eenduidig antwoord op.
Ferry Mingelen beschreef Zijlstra als “een kunstschaatser die sierlijke rondjes rond het wak van de 3-procentsnorm draait. De VVD wil er niet in verdrinken.”
Uiteindelijk gaf Zijlstra aan op één lijn te zitten met Samson, de opdracht van 6 miljard is voor hem “leidend”.
Olli Rehn meldde ook dat het tempo van hervormingen in Nederland te laag is. Waarom wacht de Nederlandse regering zo lang met het doorvoeren van belangrijke hervormingen?
Op deze vraag van Alexander Pechtold (D66) gaf Rutte in ditzelfde debat de volgende verklaring: “Ik vind het van het allergrootste belang om te zoeken naar breed draagvlak. Als de prijs daarvoor is dat ik midden in een economische crisis een hervorming een jaar moet uitstellen, ben ik bereid die prijs te betalen. Zoeken naar dat draagvlak is van levensbelang”.
Hier valt veel voor te zeggen. Een breed gedragen hervorming door zowel de politiek, de sociale partners en de samenleving is inderdaad van levensbelang, zeker in tijden van economische crisis.
Tot zover alles duidelijk. Tot een aantal uur later het pensioendebat startte. Het debat ging over de verlaging van de jaarlijkse pensioenopbouw van 2,25 procent naar, na een compromis te hebben gesloten met vakbonden en werkgevers, 1,85 procent. De garantie dat de pensioenpremies in de toekomst zullen gaan dalen, kon niet gegeven worden. Minder pensioen voor dezelfde premie dus.
Deze bezuiniging moet 2,9 miljard opleveren, zo’n 50 procent van de eerder genoemde 6 miljard. Een forse bezuiniging dus. Een hervorming waar “breed draagvlak” van “levensbelang” is, zo luidt de redenatie van Rutte. Alleen lijk het brede draagvlak hier te ontbreken.
Uit het debat bleek dat de volledige oppositie er niet mee instemde:
“Jongeren de dupe, kabinet als doorgeefluik” (Klein, 50Plus).
“Coalitiepartijen geloven niet in het voorstel dat hier ligt” (Klaver, GroenLinks).
“Door geen waarborgen voor een lagere premie af te dwingen worden jongeren de pineut” (Van Weyenberg, D66).
Niet alleen de oppositie is tegen, ook de Raad van State schreef er een “vernietigend” rapport over. Verder hebben ook diverse vakbonden kritiek op het voorstel. Het zou het pensioensparen beperken, vooral jongeren zouden geen kans krijgen om voldoende pensioen op te bouwen.
Wat bedoelt Rutte dan precies met “breed draagvlak”? Gaat het over het sociaal akkoord, dan wachten we nog een jaar met hervormen omdat er dan draagvlak voor zou zijn, gaat het over de pensioenopbouw, dan doet het draagvlak er niet meer toe. Wat eerst van levensbelang is, lijkt daarna irrelevant.
Van de drie genoemde pijlers voor een breed draagvlak lijkt er in dit geval geen enkele te voldoen:
Draagvlak in de politiek ontbreekt: er is een minderheid in de Eerste Kamer.
Draagvlak bij adviesorganen ontbreekt: de Raad van State geeft een negatief advies.
Draagvlak in de samenleving ontbreekt: minder pensioenopbouw bij dezelfde premie.
Kennelijk wordt er nogal opportunistisch omgegaan met het brede draagvlak van Rutte.
