Afgelopen wintersport keek ik – samen met alle mensen met wie ik op vakantie was – in een Franse bioscoop naar 12 years a slave. De film was spannend, onderhoudend en mooi gefilmd, maar wel heel erg zwaar. Toen hij was afgelopen, kroop iedereen weer terug naar de bar die tegenover de bioscoop lag. Even al die heavy stuff eruit zuipen, anders worden we nooit meer vrolijk vanavond.
Vroeger, toen ik nog een abonnement op Pathé Unlimited had, ging ik wekelijks soms wel drie keer naar de film. Hoe meer films ik keek, hoe meer ik ervan doordrongen raakte welke precies wel en niet het kijken waard waren. Meestal waren de films met de heftigste thematiek en de meeste gruwelen de beste – hoe vrolijker en lichter van toon het werd, hoe minder diepgang erin zat. En dat is toch waar ik uiteindelijk voor kwam, die diepgang.
Er is niets mis met Jack Frost, Ice Age 3 of Love Actually. Eveneens kan ik niet zo veel aanmerken op Life as we know it, Frozen of Pitch Perfect. Binnen hun genre zijn het prima films. Ze zitten goed in elkaar, de lach en traan komen op het juiste moment en er zit dynamiek in. Als er wordt gezongen, dan zijn het aanstekelijke liedjes die in je hoofd blijven hangen. Tot zo ver alles perfect op orde, dus. Maar ze blijven niet echt hangen.
Wat wel in mijn geheugen gegrift staat, is de huiveringwekkende speech in de duistere Deense film Festen. Of hoe in Fargo van The Coen Brothers een crimineel zijn handlanger op koelbloedige wijze door een shredder heen duwt. Of hoe de hoofdpersoon van Dead Poets Society de hand aan zichzelf slaat.
Ja, dat zijn misschien spoilers voor sommigen. Het spijt me als ik nu je plezier in de film heb verpest. Aan de andere kant, deze films zijn zo goed, dat je niet meer alleen voor het plot hoeft te kijken. Waar je bij de romantische comedy’s en oppervlakkige actiefilms al gauw afhaakt als het script een scène implementeert die niets te maken heeft met het plot, hoeft dat bij een film met heftige thematiek helemaal niet het geval te zijn.
Een mooi voorbeeld hiervan vind ik de film Moneyball, met Brad Pitt in de hoofdrol als getroebleerde manager van een tanende honkbalclub. Vaak worden er tussen de “actiescènes” door zogenaamde long shots gemaakt: verstilde beelden, gemaakt met een groothoeklens. Er gebeurt weinig tot niets in die shots. Soms duren ze minuten lang en staar je dus onafgebroken naar een man, liggend op een groen veld. Niets meer, niets minder. Voor sommige mensen is dit ondoenlijk saai – zij zullen zich dan ook beklagen over het gebrek aan spanning.
Is het te kort door de bocht om te stellen dat die mensen de film niet hebben begrepen, of erger, geen smaak hebben? We genieten allemaal van andere dingen. De één is meer geïnteresseerd in dubstep, de ander in klassieke muziek. Mijn zusje van 15 is een groot liefhebber van romantische comedy’s, terwijl een vriendin van mij en ik liever naar arthouse-films gaan. Als je binnen het genre wat je prefereert, de films die als goed worden beoordeeld eruit kan halen, dan is daar niets mis mee.
De bedenkers van de Oscars (eigenlijk Academy Awards) lijken daar anders over te denken. Ze nomineren enkel die films die vallen onder de categorie “zwaar tot traumatiserend”: obscure films, vaak van buitenlandse makelij, die alle grote thema’s aanpakken, het liefst op een ruige en confronterende manier. Zo’n film waarbij je daarna meteen de kroeg in wil duiken om al die ellende te verdrinken in een plens alcohol. Hiermee lijken ze impliciet te zeggen: dit zijn de films die ertoe doen. De rest is lichtzinnig vermaak voor het gepeupel. Wil je erbij horen, dan dien je ervan te houden jezelf zo veel mogelijk geestelijk te kwellen.
Ik heb daar niet altijd zin in. Niemand, denk ik. Vandaar dat ik zal proberen het wat te relativeren. De Academy Awards zijn, hoewel toonaangevend, prijzen die worden uitgereikt door een klein groepje mensen. Deze mensen zitten in de hardcore filmwereld en zien – net als ik vroeger – minstens 5 films per week. Die hebben geen behoefte meer aan de zoveelste romantische comedy, maar willen diepgang. Films die hun zinnen prikkelen. Daarom nomineren ze juist al die moeilijke films: zij worden niet meer tot tranen geroerd door een schattig-onhandige Hugh Grant.
Zoals de MTV Music Awards een feestje is voor mensen die van popmuziek houden, zo is de Academy Awards een evenement voor mensen die heel erg veel films kijken. Doe je dat minder, dan kun je je misschien niet zo goed vinden in de keuze van de jury. Niet voor niets roepen een heleboel mensen op internet al jaren dat Leonardo DiCaprio al minstens twintig Oscars had moeten hebben. Dat is niet erg, maar we zouden ook kunnen besluiten om de mening van de grote filmbazen wat meer naast ons neer te leggen en onze eigen koers te varen. Een prijsuitreiking is een groot voorkeurenfestival. En thuis weten we het altijd beter.
