We zijn nog niet klaar, maar we kunnen al stellen dat 2014 hét jaar is voor de Limburgse onderneemster Ria Joosten van Dijck. Nadat ze vorig jaar al werd verkozen tot meest markante horecaondernemer, mocht ze afgelopen maand de prestigieuze Prix Veuve Clicquot in ontvangst nemen als Zakenvrouw van het jaar 2014.
De Prix Veuve Clicquot werd in 1972 in Frankrijk het leven geroepen als eerbetoon aan Nicole-Barbe Clicquot-Ponsardin, begin 19e eeuw directeur van het gelijknamige champagnehuis. Het idee was om succesvolle vrouwen in het zonnetje te zetten. Dat hadden ze wel verdiend als ze zich konden redden in het mannenbolwerk dat de ondernemerswereld was. Andere landen vonden dit Franse idee zo goed, dat de Prix Veuve Clicquot al snel vele buitenlandse opvolgers kende. In 1982 kwam ook de Nederlandse editie, de Zakenvrouw van het jaar.
Een prachtig initiatief in een periode dat het woord emancipatie toch vooral glazige blikken van onbegrip of woedende reacties aan de toehoorder ontlokte. Let wel: in de jaren 80 werkte nog slechts een derde van de vrouwen in de arbeidzame leeftijd überhaupt, parttime, loondienstverband, alles meegerekend. Het overgrote deel van de Nederlandse bevolking vond in die tijd nog dat een getrouwde vrouw, helemaal als ze ook kinderen had überhaupt niet hoorde te werken. Ze had wel wat beters te doen in het huishouden en de opvoeding.
Je kunt je voorstellen dat een prijs voor Zakenvrouw van het jaar in zo’n tijd heel wat goeds kan doen voor het algemene bewustzijn omtrent arbeidsparticipatie onder vrouwen. Tegenwoordig liggen de zaken behoorlijk anders. Ruim tweederde van de volwassen vrouwelijke bevolking werkt, niet werken is eigenlijk not done, en een derde van de startende ondernemers is van het vrouwelijk geslacht, een aanzienlijk deel dus.
Terug naar de Prix Veuve Cliquot. Moet een zakenvrouw er nu blij mee zijn wanneer ze deze prijs in de wacht sleept? Primair zeg je: natuurlijk! Zo’n prijs zorgt voor heel wat, zeer waardevolle, media-aandacht – ook in dit blog komt Ria met haar bedrijf weer even onder de aandacht. Maar als je wat dieper over de materie gaat nadenken, rijzen er toch wat vragen.
Terecht merkte Anne-Marie Rakhorst, in 2000 winnares van de Prix Veuve Clicquot al op: ‘Ik vind het geweldig, maar tegelijkertijd vind ik dat de verschillen tussen mannen en vrouwen in het bedrijfsleven veel te veel worden benadrukt. Ik geloof daar absoluut niet in. Ik denk vanuit de mens, niet vanuit het man- of vrouwzijn.’
Een pleidooi voor afschaffing van de Prix Veuve Cliquot is dit blog geenszins. Want wie een goede reden voor een feestje wil wegnemen, is niet helemaal lekker natuurlijk. Dat mannen en vrouwen niet precies hetzelfde zijn, en ook niet op precies dezelfde wijze zaken doen is iets wat we tegenwoordig als feit kunnen aannemen. Maar de tijd van de positieve discriminatie voor succesvolle zakenvrouwen is wellicht voorbij.
Positieve discriminatie van vrouwen die bewezen zichzelf prima te kunnen redden in ondernemersland zou wel eens eerder negatieve dan positieve effecten kunnen hebben, want wie positief wordt gediscrimineerd, heeft dat klaarblijkelijk nodig, en stelt dus minder voor dan diegenen die niet positief worden gediscrimineerd. Het houdt een verkeerd beeld in stand. Maar nee, afschaffing van zo’n leuk feestje is ook geen goed idee.
Een veel beter idee is, nog een extra reden voor een feestje erbij te verzinnen. Bestaat er tenslotte niet ook zowel een prijs voor best-geklede vrouw als best-geklede man? Een terrein waarop de verschillen tussen man en vrouw worden erkend, zonder daar een waardeoordeel of hiërarchie aan toe te kennen.
Zo zou het ook moeten zijn voor zakenvrouwen én –mannen. Deze energieke en levenslustige personen mogen best in het zonnetje gezet. Maar maak dan een mannelijke pendant. Dat er vanaf 2015 naast de vrouwelijk Prix Veuve Clicquot ook een, laten we zeggen, Bransonprijs is.
