Vrijdag: seksuele drift en familieschande

01-12-2014 12:56

Incest on a whole new level zou je het theaterstuk Vrijdag van Hugo Claus kunnen noemen, dat afgelopen vrijdag in première ging. Georges Vermeersch (Stefan de Walle) is vrijgelaten uit de gevangenis, waar hij vastgezeten heeft voor seksuele handelingen met zijn tienerdochter. Als hij onverwacht thuiskomt op vrijdag wordt duidelijk dat bloedschande meerdere definities kan hebben.

Ongemak

“Als hij mijn vrouw kan besproeien kan hij dat toch ook bij mijn groente doen! Heb je gezien hoe mijn prei eruit ziet?” Als George Vermeersch thuiskomt, blijft hij eerst een hele poos in het donker bij de voordeur staan met een prei in zijn handen. Zijn vrouw Jeanne (Ariane Schluter) lijkt geschrokken als ze haar voormalig echtgenoot weer ziet, maar tegelijkertijd maakt haar hart een sprongetje als een blij kind. Als de staat van ongemakkelijkheid tussen de twee voorbij is, begint de emotionele rollercoaster. Vermeersch is in zijn ogen namelijk niet de enige die iets heeft misdaan. Zijn vrouw Jeanne is net bevallen van een kind, die ze kreeg met zijn veel jongere dorpsgenoot Erik (Vincent van der Valk).

Vermeersch ligt inmiddels boven op zijn vrouw nadat hij de televisie aan stukken heeft getrapt, die hij overigens nog moest afbetalen aan Erik. Dit stukje droge humor is leidend door het hele toneelstuk, wat het zware onderwerp enigszins luchtig maakt. Maar al met al voelt het eerste gedeelte als een gesprek in de kroeg wat allang afgelopen had moeten zijn. Het constante achterafgepraat over de rechtszaak is uitzichtloos, wat de kijker een langdradig gevoel geeft. Wel wordt de nieuwsgierigheid naar de beruchte Christiane (Sallie Harmsen) steeds groter.

Liefdesaffaire

De climax is dan ook als Christiane stiekem door het raam kruipt om haar vader te zien. Ze stoeien en lachen, maar het ontroerende vader-dochter moment slaat al snel om in een seksueel getint tafereel. Nu blijkt dat er geen sprake was van incest, maar van een liefdesaffaire uitgelokt door dochter. Deze scene is echter een visioen wat Vermeersch heeft als hij op de bank zit. Het stuk eindigt in volledige eerlijkheid naar zijn vrouw. “Ik heb je jarenlang vreselijk bedrogen. Met Christiane.”

Vrijdag is een stuk waar taboes doorbroken worden door spelers met elk een uniek karakter. Toch komt deze karikatuur niet bij iedereen even goed tot uiting. Stefan de Walle is een klassiek toneelspeler wat op alle fronten merkbaar is, van neptranen tot uitspraak en articulatie. De andere acteurs spelen ijdel, zich heel bewust van elk woord dat ze zeggen. Ondanks sommige langdradigheid van het toneelstuk komen de twee belangrijkste thema’s uitstekend naar voren: seksuele drift en familieschande.