Bij de geboorte ben ik onbeperkt vrij. Geen enkele regel kan mij iets vertellen, geen enkele moraal kan mij iets gebieden, geen enkele wet kan mij iets verbieden. Ik mag liegen, stelen, martelen, vermoorden en oorlogen voeren. En als ik de atoomraketten van een grootmacht kan lanceren en de wereld vernietig, mag ik dat doen. Ik mag doen wat ik wil, tenzij er een goed argument bestaat om het niet te doen. Dus ook terrorisme mag, tenzij er een tegenargument bestaat.
Wij Westerlingen gunnen onszelf deze ultieme vrijheid voortdurend. De Amerikanen zijn volgens de opiniepeilingen in overgrote meerderheid voor marteling en slechts een kleine minderheid is er tegen. Dit ondanks het feit dat marteling absoluut verboden is in volkenrecht, zonder enige uitzondering. Ook op de opiniepagina van Nederlandse kranten lees ik dat “als je in een oorlog mag doden, mag je ook martelen. Het is een wapen.” Daar komt nog eens bij dat we onszelf ook de vrijheid gunnen om andere landen willekeurig aan te vallen, zoals de aanval op Irak, ondanks het feit dat volkenrecht oorlog verbiedt.
Vrijheid is echter universeel. Niet alleen wij hebben deze vrijheid, maar iedereen. Want er bestaat geen enkel rationeel argument waarom wij totaal vrij zouden zijn en anderen niet. Het is irrationeel en inconsistent om te zeggen dat wij vrij zijn om te martelen en te bombarderen, maar anderen ons niks mogen aandoen.
Wanneer zijn we aan regels gebonden? We zijn slechts gebonden als we een overlevingsinstinct hebben en willen dat anderen ons (bijvoorbeeld) niet beroven, vermoorden, of onze vrijheid beperken. Of we willen anderen kunnen dwingen om hun contracten met ons te respecteren. Maar als we anderen dwingen, zijn we ook zelf aan deze regels gebonden, vooral omdat anderen net zo vrij zijn om ons er aan te binden.
We kunnen anderen slechts in twee gevallen verplichten zich aan regels te houden. Of wij respecteren de regels in een voldoende aantal gevallen. Maar dat doen we niet. Of we zijn bereid om een neutrale partij de conflicten te laten beslechten. Deze partij beslist wie de regels schendt en bepaalt wie wat moet doen. Rechtbanken zijn zulke partijen. Slechts als we bereid zijn om rechtbanken te bouwen, die ook ons kunnen binden, kunnen we anderen tot het respecteren van regels dwingen.
Met deze theorie kunnen we kijken of sommige mensen aanslagen mogen plegen. Neem een Westerse moslim. Hij mag geen aanslagen plegen in zijn eigen land omdat hij anderen met vreedzame middelen kan dwingen om dingen te doen of te laten. Hij kan naar een rechter stappen en zijn eigen (mensen)rechten beschermen. Hij kan het gedrag van anderen beperken, via democratische middelen: hij kan stemmen, partijen oprichten, in de media vechten, demonstreren etc.
Neem echter de Duitser Khalid El-Masri. De CIA heeft hem in Macedonië ontvoerd, verkracht, gemarteld en voor zes maanden zonder rechtsgang in Afghanistan gekooid. Toen hebben ze ontdekt dat ze een andere El-Masri zochten. George Tenet (CIA Directeur) en Condoleezza Rice (National Security Advisor) wisten dat hij de verkeerde man was en toch hebben ze hem twee extra maanden in Afghanistan gehouden. Uiteindelijk hebben ze hem in Albanië op een verlaten plek gedumpt. Geen excuus, geen schadevergoeding en geen schuldige is bestraft.
Is hij vrij om aanslagen te plegen? Niet tegen Macedonië, die meegeholpen heeft met zijn ontvoering. Want hij had een vreedzaam middel om Macedonië in haar macht te beperken. Hij klaagde Macedonië bij Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens aan en won. Maar hij kan de VS nergens aanklagen. Hij procedeerde in de VS tot aan het Hooggerechtshof toe, maar geen enkel hof wilde zich uitspreken. Want staatsgeheimen zijn belangrijker. De Amerikaanse wetgevers zetten hun staat en regering buiten de rechtsorde als het om buitenlanders gaat. Dus El-Masri heeft geen enkel vreedzaam middel om de VS tot iets te dwingen.
Bovendien zijn de Amerikaanse hoven en wetten partijdig, dus een internationaal hof zou beter zijn. De VS laat zich echter niet graag door internationale hoven binden; het is geen lid van het Internationaal Strafhof en negeert uitspraken van het Internationaal Gerechtshof; het heeft het inter-Amerikaanse mensenrechtenverdrag ondertekend, maar niet geratificeerd, dus kan bij dat hof niet aangeklaagd worden; het zei ook ‘njet’ tegen een internationaal hof voor mensenrechten, toen Australië daar in de jaren 50 keihard voor vocht. Dus de VS eist voor zichzelf de absolute vrijheid.
Als de VS absolute vrijheid heeft, dan heeft El-Masri dat ook. Bestaat er dan een ander rationeel argument om zijn vrijheid te beperken? Wat zou hem mogen dwingen om geen aanslagen op de VS te plegen, mocht hij dat willen? Zoek een onpartijdig argument, dat meer is dan een truc om de huidige illegitieme Westerse macht in stand te houden. Zoek een neutraal rechtvaardig argument, dat noch jou de baas over minder machtige landen maakt, noch andere mensen jouw onderdanen. Je zult het niet vinden. Dus onze afkeer van terrorisme is slechts een lust tot macht.
Natuurlijk zal de wannabe-terrorist eerst een ultimatum moeten stellen: “Sta een internationaal mensenrechtenhof of een ander hof toe om jou te dwingen om mijn rechten te respecteren, met bindende uitspraken. Anders ben ik vrij te doen wat ik wil, als ultieme rechter van de situatie. Zonder het hof, bepaal ik zelf of jij mijn rechten schendt, of mijn leven in gevaar is, of ik me moet verdedigen en welke middelen toegestaan zijn.” En als het gemaande land nog steeds weigert om rechters het laatste woord te geven, moet dat land daarna niet over aanslagen zeiken. Want vrijheid is universeel.
Artikelfoto: Zwaarbewapende politieagenten bewaken het nieuwe justitiepaleis aan de Bolivarplaats in Antwerpen. (ANP/Marco de Swart)
