Neerlands bekendste schrijver Joost Zwagerman doneert zijn (literaire) archief aan het Letterkundig Museum. En dat terwijl hij nog lang niet dood is en ook nog niet in de bijna dood leeftijd verkeerd. Reden om eens wat vragen aan schrijver Zwagerman te mailen.
Je bent 51. En je schenkt alles, inclusief je harde schijven (lol), aan een Letterkundig Museum. Ben je niet nog wat jong? Of weet je stiekem dat je binnenkort doodgaat?
“In 2012 ontving ik een verzoek van de Dienst Bijzondere Collecties van de UvA met de vraag om een langdurige bruikleen van mijn archief. De UvA heeft al het archief van Arnon Grunberg in bruikleen, en die is nóg jonger dan ik.
“Vóór dat verzoek van de UvA had ik nooit stilgestaan bij de mogelijkheid van bruikleen en een gift. Maar na het verzoek van de UvA bleek ook het Letterkundig Museum interesse voor het archief te hebben. Ik koos uiteindelijk voor het Letterkundig Museum, en het is geen ‘bruikleen’ maar een ‘gift’. Ik stond er evenmin bij stil dat het een blijkbaar gulle gift is, want bij de voorlopige taxatie blijkt het archief 200.000 euro waard te zijn.”
Volgens een interview in de Volkskrant dinsdag geef je ook al je brieven die je schreef aan A.F.Th aan het museum. 200 stuks maarliefst. Is er dan helemaal niets wat je voor jezelf (en voor A.F.Th) wilt houden?
“Dat klopt ook niet. Ik heb tegen de journalist van de Volkskrant gezegd dat ik brieven van schrijvers en anderen waarin persoonlijke ontboezemingen staan niet aan de schenking heb toegevoegd. In het interview dat ik voor publicatie van de journalist ter inzage kreeg toegestuurd, stond dat ik álle brieven van A. F. Th. van der Heijden heb geschonken. Dat is dus niet waar. Ik herstelde die feitelijke onjuistheid. Maar de journaliste van de Volkskrant liet de feitelijke onjuistheid staan.
“Dit is trouwens niet de enige onjuistheid die in het Volkskrant-stuk staat. In totaal zijn het er rond de twintig. Dat is vrij veel. Naar verluidt publiceert de Volkskrant morgen een rectificatie.”
Het interview in de Volkskrant ademt een bijna narcistische grootheid. Zo noem je het gelegenheidstrio van destijds (jij, Joost Niemöller en Martin Bril) ‘intense rock & roll’. Is dat niet wat al te onbescheiden?
“Het is van narcisten in de regel heel narcistisch als ze hun narcisme ontkennen. Dus wat moet ik zeggen?
“In alle ernst: ik zei tegen de journalist dat Muziekkrant Oor Joost Niemöller, Martin Bril en mij in 1990 typeerde als ‘schrijvers met een intense rock ‘n roll factor’. Maar dat kwam dus niet in het interview. Nu staat er in het interview dat ik dat over onszelf zeg. Dat is onzin. Ook dit corrigeerde ik vooraf. Ook die correctie is niet overgenomen. Dat is wel raar, want het is nogal een verschil dat een tijdschrift, en niet ikzelf, het ‘rock n roll’-etiket op plakt. Het is ook absoluut niét rock ‘n roll om van jezelf te zeggen dat je rock ‘n roll bent. Maar dat heb ik gelukkig ook niet gezegd.
“De keuze van de foto’s in de Volkskrant is juist gemaakt om te tonen hoe redelijk braaf de meesten van ons er toen niet alleen uitzagen, maar ook echt waren. Alleen al daarom is dat hele rock ‘n roll verhaal onzin. Maar meestal gelooft men een geïnterviewde niet als die zegt dat het op die manier niet is gezegd. In mijn geval heb ik het niet alleen niet gezegd, ik heb het zelfs ontkend én gerelativeerd in de verbeteringen die ik doormailde aan de journaliste.
“Lees zelf maar:
“Van:
Onderwerp: TEKST VOLKSKRANT
Datum: 9 februari 2015 14:20:07 GMT+01:00
Aan:
‘Intense Rock en Roll, dat waren Bril, Niemöller en ik destijds. Hier waren we in een café in Amsterdam. “
“En zo stuurde ik het de journalist een half uur later retour, met die essentiële zin over Muziekkrant Oor erbij:
“Van:
Onderwerp: Antw.: TEKST VOLKSKRANT
Datum: 9 februari 2015 15:04:45 GMT+01:00
Aan:‘Intense Rock en Roll, dat waren Bril, Niemöller en ik destijds. Althans, zo presenteerde Oor ons. Hier waren we in een café in Amsterdam.”
“Als je die zin over Oor er niet bijzet en ook na verbetering weer schrapt, verandert die mededeling over rock ‘n roll totaal. Ach ja…”
Las ik nou goed in een interview met NOS.nl dat de vriendschap met Tom Lanoye is verbroken omdat jij “te rechts” (vanaf 2007 vroeg je de PvdA om verantwoording voor het niet benoemen van de problemen met de multiculturele samenleving) werd bevonden? En dat je daarover met hem correspondeerde? Komen die brieven ook in het archief?
“Tom en ik waren eind jaren tachtig redelijk bevriend, maar die vriendschap verwaterde in de loop van de jaren enigszins. Lanoye beweerde inderdaad in de Vlaamse pers dat ik nu maar eens moest bekennen dat ik rechts was geworden. Op mijn beurt beweerde ik weer in de pers dat Lanoye behoort tot de intellectuelen van wie het zelfbeeld niet meer strookt met hun feitelijke politieke signatuur.
Zoals bekend was het linksige van met name verstokte PvdA’ers in wezen oerconservatief. Maar hierover correspondeerden Lanoye ik niet, hoor. De mails en brieven van Lanoye die ik het museum schonk gaan over andere, meer literaire zaken.”
Is er op 51-jarige leeftijd nog wat over van de ‘jonge, onbezorgde rockster’?
“Iedere dag ben ik nog steeds minstens twaalf uur per dag hevig en intens rock n roll…”
Klik voor groot.
Een krantenfoto van 30 september 1989. De foto stond, meen ik, daags na het optreden in het Utrechts Nieuwsblad. Dichtersavond in Zaal Vredenburg in Utrecht, met de dichters van de Nieuwe Wilden en de Maximalen. Het gedeelte van de Maximalen was georganiseerd door Peter Giele. Presentatrice van ons gedeelte van die avond: Hetty Blok. Met onder andere een act van Toni Boltini himself. Op de foto, behalve de modellen: videokunstenaar Caitlin Hulscher, de schilders Bart Domburg en Peter Klashorst, en ikzelf. De avond eindigde in groot tumult, want De Nieuwe Wilden, onder leiding van Elly de Waard, toonden fel feministisch verzet tegen het door Klashorst uitgenodigde vrouwelijke naaktmodel dat gedurende de hele voorstelling van de Maximalen in deze houding op het toneelpodium voor Klashorst poseerde. Zo had Klashorst het haar ook gevraagd. Feminstische aanhang in het publiek in Zaal Vredenburg begon door onze voordracht heen te roepen.
J.Z.
