Als oud-studentraadslid ben ik fanatiek volger geweest van de bezetting van het Bungehuis (UvA). Het interessante van conflict is dat het laat zien hoe een relatie, maatschappij of gemeenschap ervoor staat. Kijkende naar het Bungehuis kunnen we zien dat het niet goed zit in de relatie tussen het College van Bestuur van de UvA en haar academische gemeenschap. In het kort: studenten en docenten bezetten een gebouw waarna het bestuur deze mensen aanklaagt met een dwangsom als dreigement. Daarnaast willen de bezetters niet in gesprek met het bestuur. Het bestuur daarentegen weigert al jaren te serieus luisteren naar studenten en docenten. Het wantrouwen is dus wederzijds.
Tegelijkertijd is er door verschillende grote veranderingen in de vorm van fusies, verhuizingen en bezuinigingen een grote belangstelling ontstaan voor het beleid van het bestuur. Een tijd waarin belangstelling voor bestuursbeleid groeit terwijl het vertrouwen daalt heeft altijd iets explosiefs. Dan groeit immers de kloof tussen wat de academicus zelf vindt en wat hij het bestuur ziet doen. Frustratie is het gevolg, woelige tijden ontstaan.
De kern van het probleem lijkt te liggen in een evenwicht tussen twee fundamentele criteria die van belang zijn bij elke vorm van besturen: efficiëntie en legitimiteit. Efficiëntie gaat over de vraag: hoe snel kan het bestuur succesvolle oplossingen vinden voor de problemen die zich voordoen? Legitimiteit gaat over de vraag: hoezeer kunnen studenten en docenten zich vinden in die oplossingen? Efficiëntie gaat over daadkracht, legitimiteit over draagvlak. Elke gemeenschap streeft naar een gezond evenwicht tussen deze twee en op dit moment is het evenwicht zoek.
Het beleid vindt immers onbelemmerd zijn weg naar beneden waar de ontevredenheid met elke maatregel groeit. Dit heeft voor een groot deel te maken met het inperken van de medezeggenschap van docenten en studenten. Mede hierdoor is er een gat ontstaan tussen het bestuur en haar gemeenschap. De dialoog is weg. Wantrouwen en onbegrip is het gevolg.
Dit klassieke, verticale en patriarchale model werkt niet meer in de 21e eeuw die steeds horizontaler wordt. De Nederlandse Hoogleraar transititiemanagement Jan Rotmans zegt het zelf: “We gaan van centraal naar decentraal, van top-down naar bottom-up.”
Dit vereist een andere manier van denken, waarbij we een heleboel moeten af- en bijleren.
Het is tijd voor government of the people, for the people, maar vooral by the people. Het is tijd voor democratie op de universiteit.
