Met updates – Verschillende hulporganisaties hebben vandaag tijdens een hoorzitting in de Tweede Kamer grote kritiek geuit op het akkoord dat regeringspartijen VVD en PvdA vorige week hebben gesloten over de opvang van uitgeprocedeerde asielzoekers. Over het akkoord werd onder meer gezegd dat het ‘volstrekt niet goed’ is, en ‘een stap terug ten opzichte van de huidige situatie, die al niet zo humaan is’.
De Tweede Kamer heeft vandaag zeven hulporganisaties en de Dienst Terugkeer en Vertrek uitgenodigd om een advies te geven in voorbereiding op het debat over het akkoord, dat morgenochtend zal plaatsvinden. De kritiek van de verschillende organisaties richtte zich vooral op het feit dat de meeste uitgeprocedeerde asielzoekers niet terug zouden kunnen keren.
De buiten schuld verklaring, die asielzoekers in dat geval zouden kunnen aanvragen, functioneert daarnaast ‘volstrekt onvoldoende’, stelde Sjany Middelkoop van de Pauluskerk in Rotterdam. Ook Marjan Sax van de actiegroep We Are Here vond dat de procedure hiervoor ‘van geen kant deugt’.
Ook vanuit de burgemeesters, die voor het tweede deel van de hoorzitting waren uitgenodigd, kwam kritiek op het akkoord. Anders dan de hulporganisaties richtte hun kritiek zich vooral op de vernauwing van het aantal gemeenten dat opvang mag bieden. Nu bieden er zo’n 25 gemeenten opvang, straks wordt dat volgens het akkoord beperkt tot de vijf grote steden en Ter Apel.
Burgemeester Aboutaleb van Rotterdam riep het kabinet op om gemeenten die ook opvang willen bieden, daartoe wat ‘ademruimte’ te geven. Burgemeester Kaiser van Arnhem stelde dat gemeenten als die van hem, die zich al jaren lang ‘zeer geëngageerd inzetten’, zich met het nieuwe akkoord ‘in de steek gelaten voelen’. Ook burgemeester Lenferink van Leiden voorziet dat de beperking zal mislukken.
Wethouder Karsten Klein van Den Haag gaf aan dat de opvang-situatie in zijn gemeente op dit moment beheersbaar is, maar dat hij niet kan voorzien hoe de situatie wordt wanneer de opvang beperkt wordt tot de grote steden.
Verder zijn de burgemeesters kritisch over de termijn die het kabinet voorziet voor de opvang. “De termijn van twee tot vier weken opvang is niet reëel”, stelde Aboutaleb. De ervaring leert volgens hem dat het motiveren van mensen om ze tot terugkeer te bewegen zo’n drie tot zes maanden in beslag neemt. Andere burgemeesters beaamden dat langer nodig was dan de door het kabinet geplande paar weken.
Alle burgemeesters waren het er ook over eens dat niemand op straat zou moeten zwerven. “De bodem van de beschaving is dat niemand op straat hoeft te slapen”, zei Aboutaleb. Jos Wienen van de asielcommissie van de VNG noemde een straf voor gemeenten die toch bed, bad en brood bieden ‘onacceptabel’. “Wat ons betreft zal een boete, en dan ook nog op een ander beleidsterrein, geen deel uitmaken van een akkoord”.
Burgemeester Kompier van Vlagtwedde (Ter Apel) stelde verder tevreden te zijn over het feit dat het akkoord de aandacht eindelijk eens vestigde op het terugkeerbeleid. Volgens haar is Ter Apel alleen niet in staat om het maatwerk te bieden dat mensen kan bewegen tot terugkeer. Dat dat nu in meer steden kan worden voorzien is een stap vooruit.
De VVD en de PvdA zouden er goed aan doen om terug te gaan naar de tekentafel, stelden oppositiepartijen ChristenUnie en PVV na afloop van de hoorzitting. “Het akkoord zoals het er nu ligt, kan de prullenbak in”, zei Joël Voordewind (ChristenUnie). “Uit de hoorzitting blijkt dat er geen draagvlak is in de samenleving voor de plannen van het kabinet.” Zijn PVV-collega Fritsma sloot zich daarbij aan, en stelde dat het kabinet terug moet naar het Torentje voor een nieuw akkoord, óf er ‘beter helemaal mee op kan houden’.
VVD en PvdA zelf kijken anders tegen de situatie aan. “De brief van het kabinet is duidelijk”, stelde Malik Azmani (VVD). “Ook wat betreft de termijn van opvang. In een paar weken kan de DT&V concluderen of iemand wil meewerken aan terugkeer, en dat is het enige wat moet worden beoordeeld. En als iemand mee wil werken aan terugkeer, dan krijgt hij opvang.” Hij geeft aan dat de staatssecretaris zelf moet kijken welke ruimte hij wat dat betreft aan de gemeenten geeft.
Ook Attje Kuiken (PvdA) zag nog wel aanknopingspunten voor het akkoord. In het bestuursakkoord wat gesloten wordt met de gemeenten is het volgens haar van belang dat er ‘maatwerk’ wordt geleverd. Over de opvangtermijn wilde zij geen harde uitspraken doen, maar in gesprek met gemeenten ‘moet je open staan voor verandering’.
In het akkoord van VVD en PvdA wordt alleen nog opvang voorzien in de vijf grote steden. Die opvang zal beperkt zijn tot enkele weken, hoewel tussen de partijen nog geen overeenstemming bestaat over het precieze aantal. Daarna worden illegalen teruggestuurd naar hun eigen land vanuit het aanmeldcentrum Ter Apel. Wie daaraan weigert mee te werken, wordt alsnog op straat gezet.
Onderdeel van het compromis is dat andere gemeenten stoppen met het opvangen van illegalen. Gemeenten die straks geen opvang meer mogen verzorgen maar dat toch blijven doen, dreigen te worden gekort op hun budget voor integratie van nieuwkomers.
Het akkoord kon al snel rekenen op grote kritiek, onder meer van gemeentes die aangaven mensen gewoon te blijven opvangen.
