“We hebben al eens eerder over TTIP gepraat,” zegt de interviewer van de bijeenkomst Room for Discussion aan de Universiteit van Amsterdam dinsdag: “Toen waren er zo’n twintig mensen.” Dit keer zijn dat er ruim honderd. De toegenomen interesse laat zien dat het handelsverdrag TTIP tussen de VS en de EU meer dan ooit onderwerp is van publiek debat en geen nichethema voor EU-experts. Maar is TTIP daarmee ook een onderwerp wat voor gewone burgers te begrijpen is? Na de discussiebijeenkomst van dinsdagmiddag zijn daar meer dan ooit vragen over.
De studievereniging van de UvA-economen heeft deze bijeenkomst georganiseerd. Onder leiding van twee studenten praten RTLZ-journaliste Hella Hueck en Holly Lindquist Thomas, ‘economic officer’ bij de Amerikaanse ambassade over het TTIP-verdrag en gaan in op vragen van de toegestroomde UvA-studenten. De studenten blijken opmerkelijk weinig meningen over TTIP te hebben. Het aantal vragen uit het publiek is beperkt en slechts een minderheid zegt vooraf voor of tegen het verdrag te zijn. Na afloop is slechts één student van mening veranderd.
Hella Hueck is blij dat er zoveel studenten zijn want dat laat volgens haar zien dat er een echt debat over TTIP aan het ontstaan is. Hueck kan niet zeggen of ze voor of tegen TTIP is: er ligt immers nog geen definitieve tekst. Wel heeft ze een probleem met de arbitrageregels die onderdeel lijken te worden van TTIP, het zogeheten ISDS, waarbij bedrijven overheden kunnen aanklagen als hun investeringen door overheidsbeleid worden geschaad. Ook vraagt Hueck zich af of de economische voordelen van TTIP wel zo groot zijn.
Holly Lindquist Thomas heeft ook “geen mening” over TTIP. Ze is “niet in de positie” daar iets over te zeggen, maar ze benadrukt graag dat er inderdaad nog geen definitieve tekst ligt. Er moet volgens Thomas een verdrag komen waar iedereen “gepassioneerd” over is. Daarna mag Thomas wat mythes over TTIP doorprikken. Zo zouden de voedselveiligheidsstandaarden niet omlaag gaan door TTIP. Er wordt volgens haar alleen regels “geharmoniseerd”.
Hier toont zich het probleem van een publiek debat over TTIP met een publiek wat eigenlijk weinig tot niets van de materie afweet. Wat is “harmoniseren” precies? Thomas ontkent dat de standaarden naar beneden gaan: de bestaande instanties op het gebied van voedselveiligheid kunnen hun werk immers blijven doen en er hoeft ook wettelijk niets te veranderen. Het enige wat verandert, is dat Europa en de VS elkaars standaarden erkennen, aldus Thomas. Dit klinkt allemaal mooi, maar het is voor de studenten een doolhof. Want wat betekent dit nu echt?
De student-interviewers zijn geen expert en nemen het antwoord van Thomas voor lief. Hueck meldt nog dat de standaarden mogelijk wel omlaag gaan en ze heeft gelijk. Wederzijdse erkenning betekent immers dat lagere Amerikaanse standaarden (voor bijvoorbeeld voedselveiligheid) op de Europese markt worden toegelaten. Hoe je het ook wendt of keert, je krijgt dan altijd met lagere standaarden te maken. Gelukkig heeft Thomas een irrelevant voorbeeld in de aanbieding van harmonisatie in de auto-industrie waar niemand enig bezwaar tegen kan inbrengen.
En zo gaat dat nog een tijdje door. Hueck komt met het principiële punt dat bij het ISDS-systeem buitenlandse bedrijven anders worden behandeld dan binnenlandse, maar Thomas gaat er niet op in. Ook op de bewering van Hueck dat in Brazilië ISDS naar de prullenmand is verwezen terwijl dat geen effecten had op de investeringen in dat land, krijgt geen repliek. Dat dit niet gebeurt, ligt voor de hand want Huecks opmerkingen komen Thomas niet uit en behalve Hueck en Thomas weet niemand veel van TTIP af en dus kan niemand anders Hueck bijvallen of tegenspreken.
In een setting als deze is de vraag wat als betrouwbare informatie geldt. Hier gaan de studenten massaal de mist in. Zij hebben twee experts uitgenodigd maar ze missen het inzicht dat hoewel objectiviteit niet bestaat, sommige sprekers wel hele duidelijke belangen hebben. Thomas is met handen en voeten gebonden aan de belangen van de Amerikaanse overheid en die overheid wil tot TTIP komen. En dus worden alle terechte tegenwerpingen en twijfels van Hueck met een brede glimlach naar het rijk der fabelen verwezen.
Zo werden desinformatie en propaganda verpakt als publiek debat. Niemand die het doorhad.
