In de Openbare Bibliotheek Amsterdam is een Syrische cartoonist aangeschoven om over de situatie in Syrië te spreken. Naast hem zitten twee Europarlementariërs: Kati Piri (PvdA) en Marietje Schaake (D66). “De situatie in Syrië en wat de EU moet doen” staat op de muur geprojecteerd. Aan mooie intenties geen gebrek: er komen allerlei ideeën aan bod hoe de crisis in Syrië en die met de vluchtelingen op te lossen. De grote vraag is: heeft het zin bij Syrië een belangrijke rol voor de EU te bepleiten? Deze vrijdagavond suggereert van niet.
Kati Piri (PvdA) is verontwaardigd hoe Hongarije met vluchtelingen omgaat: Syrische kinderen mogen er niet op televisie worden getoond, want de overheid is bang dat er dan sympathie voor ze ontstaat. Ze worden volgens Piri – zelf dochter van een vluchteling – ontmenselijkt. Piri wil geen militaire interventie in Syrië maar een politieke oplossing. Interventies hebben lang niet altijd het gewenste effect, denkt ze.
Dit is koren op de molen van de tweede Europarlementariër die is aangeschoven: Marietje Schaake (D66). Zij beklemtoont graag de rol die de EU in de buitenlandse politiek zou moeten spelen en hekelt de afwezigheid van de EU in het Syrië-dossier. Ze wil dat er “een breed plan” komt en dat de EU stappen zet om tot zo’n plan te komen. “De EU moet onderdeel willen zijn van de oplossing”, legt ze uit. Daar is echter geen sprake van. “Er is gebrek aan politiek en moreel leiderschap”, doceert Schaake.
Haar suggestie is duidelijk: de EU moet iets doen en kan niet langs de kant blijven staan. Zo ontstaat een interessant verschil tussen Piri en Schaake, die allebei voor een eurofiele partij in het Europees Parlement zitten en allebei een diplomatieke oplossing voor Syrië willen.
Piri meldt dat de EU pas een rol op zich kan nemen als er overeenstemming is tussen de lidstaten. Een man in het publiek suggereert dat Israël vluchtelingen kan opvangen op de Golan-hoogvlakte. Israël doet echter niets. “Waarom dwingt de EU dit niet af?” vraagt hij. Piri geeft prompt een duidelijk antwoord: Israël laat zich niet dwingen. Sterker nog: volgens Piri is de laatste tijd wel gebleken dat ook EU-landen zich onderling niet laten dwingen. Er wordt druk uitgeoefend op Oost-Europese landen om meer vluchtelingen op te nemen maar vooralsnog levert dat weinig op. De EU kan niets doen.
Hoe anders is de visie van Schaake, die expliciet zegt dat de EU een rol moet oppakken in het buitenlands beleid en vindt dat minstens “één serieus diplomatiek initiatief” moet worden opgestart. Het is makkelijk een overeenkomst te zien met de eurofiele visie van D66 dat de EU op zichzelf meer macht moet krijgen. De woorden van Schaake komen niet uit de lucht vallen. Maar de vraag is: welk beeld roept ze ermee op?
Een man uit het publiek begint Schaake de les te lezen. Volgens hem faalt de EU. Wat doet Europarlementsvoorzitter Martin Schulz nou eigenlijk voor Syrië? En Guy Verhofstadt? Schaake geeft de man nog eens gelijk dat de EU meer moet doen. Maar de vraag waarom er niets gebeurt blijft in de lucht hangen. Door Schaake ontstaat de suggestie dat de EU onvoldoende wil doen of simpelweg onkundig is. Dat geldt ook voor haarzelf: het lijkt alsof ze alleen van de woorden is – Schaake zegt immers iets te willen – maar niet van de daden: ze doet niets.
Schaake roept met een goedbedoeld verhaal kritiek over zich af. Haar collega Piri gaf het echte antwoord al: serieus buitenlands beleid van de EU is er pas als de lidstaten het eens zijn. Daar is bij Syrië geen sprake van. De realpolitik van Piri botst hier met het ideaal van Schaake, die desondanks blijft pleiten voor meer Europese bemoeienis. Maar haar woorden blijven onbedoeld nagalmen als Europese onwil en onkunde, terwijl het gaat om Europese onmacht.
De debatleider sluit af: “Europa is gewoon te zwak om iets te doen.” Schaake kijkt als een oorwurm.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel en Den Haag. Voor zijn verslaggeving is ook jouw financiële steun essentieel.
