Volgens De Correspondent journalist Maurits Martijn is hoogleraar Beatrice de Graaf één iemand die weg wees in het nationale terrorismedebat en de Islamitische staat (ISIS). “Ze scheidt feit van fictie, doceert op een heldere manier en schroomt niet om minutenlang het woord te nemen en de diepte in te gaan,” schreef Maurits Martijn. Volgens De Graaf begrijpen we weinig van het Midden-Oosten en moeten we niet ISIS bombarderen zonder na te denken over andere oplossingen. Ik woon in het Midden-Oosten (Irak) en ik heb enkele punten van kritiek op de analyse van Beatrice de Graaf.
Volgens de hoogleraar weten we weinig over de organisatie. Dit klopt niet. Der Spiegel kreeg toegang tot geheime documenten van een leidinggevende binnen ISIS, die om het leven kwam in 2014. Hierdoor hebben we een aardig goed beeld van de organisatie. De Amerikanen hebben ook een goed beeld van de organisatiestructuur van ISIS en voeren doelgerichte luchtaanvallen en operaties uit op leidinggevenden leden van ISIS (soms falen ze). Bijvoorbeeld doodden Amerikaanse speciale eenheden Abu Sayyaf, een hoge leider van ISIS in mei dit jaar. Bovendien zijn er Arabischtalige experts zoals Aymenn al Tamimi die een goed beeld geven van de bestuursstructuur aan de hand van primair bronmateriaal: IS-documenten.
Volgens de Graaf heeft het geen zin om ISIS-bataljons in Raqqa uit te schakelen aangezien ISIS zich kan verplaatsen naar de Sinaï-woestijn, Libanon of Jemen. Het lijkt erop dat ze suggereert dat het Westen niets moet doen. Ook beweert ze dat ISIS nog sterk is en veel grondgebied heeft. Dit klopt niet. De laatste aanslag op Parijs is een teken van zwakte van ISIS en heeft te maken met het feit dat de groep veel terreinverlies lijdt door de combinatie van Westerse bombardementen met offensieven van Koerdische strijders in Syrië (Hasake) en Irak (Sinjar) en het Iraakse leger in Ramadi. Volgens een ex-ISIS lid heeft kampt de organisatie met een gebrek aan rekruten. Ik kreeg al voor Parijs het idee dat ISIS grotere aanslagen zou uitvoeren in Europa om het terreinverlies te overschaduwen. Het feit dat de Parijs-aanslag een dag na het verlies van Sinjar plaatsvond kan daar op duiden. Dit kan inderdaad betekenen dat ISIS zich meer gaat richten op gebiedsexpansie buiten Irak en Syrië. Dit zal echter niet goed zijn voor de organisatie aangezien ze de eindstrijd willen uitvechten in Syrië. Als ISIS Syrië verliest, dan valt heel het ideologische kader in diggelen. Maar ISIS zal niet volledig verslagen worden.
Het klopt dat er altijd nieuwe groepen kunnen opduiken, maar dit heeft ook te maken met het militaire verzwakken van deze groepen. ISIS rekruteert nu honderden kinderen, die in de toekomst de nieuwe generatie van ISIS kunnen vormen. Lokale commandanten zoals de Koerdische commandant Sirwan Barzani in Irak, en de Arabische FSA-leider Abu Isa Raqqawi in Syrië waarschuwden mij hier al voor in een interview. Hun suggestie was echter niet om niets te doen, maar om ISIS uit te schakelen in Raqqa en Mosul voordat ze nog meer kindsoldaten kunnen rekruteren en aanslagen kunnen plegen in het Westen. Zelfs als ISIS militair word verslagen zullen er altijd gewapende groeperingen blijven bestaan, maar dat wil niet zeggen dat we niets moeten doen. Tegenwoordig horen we bijna nooit meer van de IRA, RAF, en FARC noch de LTTE. Dit komt niet omdat ze zomaar wonderbaar zijn verdwenen, maar omdat ze militair zijn verzwakt. Het is geen optie om niks te doen en Raqqa niet te bombarderen. De strijd tegen ISIS lijkt niet op die tegen de Taliban of de oorlog in Vietnam, aangezien de Taliban noch de Vietcong het Westen willen veroveren, en het lokale groepen op de grond zijn die ISIS bestrijden. De dreiging die vanuit ISIS uitgaat is veel groter.
Het klopt dat beeldvorming belangrijk is. Maar het aantal ISIS-rekruten neemt nu al af doordat ISIS geen overwinningen meer boekt en meerdere staten inclusief Turkije meer maatregelen nemen. Alleen al in Kobani heeft de groep meer dan 5.000 strijders verloren door luchtaanvallen. De ISIS-slogan van ‘blijven en uitbreiden’ (in het Arabisch baqiya wa tatamaddad) is ernstig beschadigd door de meerdere verliezen op de grond. Hierdoor kan het ISIS-imago behoorlijk worden beschadigd. In de Irak is de lokale bevolking al niet bang meer voor ISIS. Het heeft daardoor ook geen zin om angst te zaaien in Europa over het zogenaamde onverslaanbare ISIS. Het idee creëren dat ISIS nog sterk is en veel grondgebied in handen heeft, helpt alleen maar de ISIS-propaganda.
Maar het beeld creëren dat ISIS faalt in het beschermen van het kalifaat zal ook helpen bij het verzwakken van ISIS. Het is daardoor nog maar de vraag of luchtaanvallen zorgen voor meer rekruten. Het benadrukken van het gebrek aan effectiviteit van luchtaanvallen zal alleen maar ISIS helpen. Een counter narrative zal alleen werken als ISIS op de grond militair is verzwakt. ISIS werkt eigenlijk niet als slechts een ondergrondse terroristische groep, maar als een staat. Elk verlies op de grond schaadt het imago van het ISIS-kalifaat. Het klopt dat terrorisme consolideert, en afzwakt, maar dit kan alleen door een militaire reactie en veiligheidsmaatregelen. Door niks te doen, wordt ISIS alleen maar sterker
Bovendien beweert de Graaf dat 49 oppositiepartijen de aanslagen hebben veroordeeld (eigenlijk 45) en sommigen op de terroristische lijst staan. Dit klopt echter niet. Aanhangers van het Nusra-front, gelinkt aan al-Qaida, steunden de aanslagen van de ISIS, ondanks de gevechten tussen de twee groepen.
Kortom ISIS kan bestreden worden, maar dat wil niet zeggen dat de ISIS volledig uitgeroeid kan worden. Niks doen is echter geen oplossing. Het is beste is om met lokale partners en regionale buurlanden een oplossing te zoeken.
