Toon vandaag de dag liefde voor uw vaderland en mensen zullen u raar aankijken. Een gespannen en ongemakkelijke sfeer is het gevolg. Vaderlandsliefde is tegenwoordig namelijk taboe. Men verwart vaderlandsliefde, ofwel patriottisme, vaak met nationalisme. De gedachtetrein van de meesten eindigt dan al gauw bij de verschrikkingen aangericht door het nationaalsocialisme of ontspoort ergens halverwege door oncontroleerbare gevoelens van woede tegen uw politiek incorrecte uiting. Niet geheel onbegrijpelijk, maar wel onterecht.
Hoewel patriottisme een aantal concepten omvat dat verwant is aan nationalisme, is patriottisme niet hetzelfde als nationalisme. Patriottisme is namelijk een gevoel, vaak in de vorm van liefde, voor de eigen natie, ofwel het vaderland, met de nadruk op de normen en waarden van deze natie. Nationalisme daarentegen is een gedeeld groepsgevoel, geografisch of soms demografisch van aard, van het verlangen naar onafhankelijkheid voor de cultuur en/of etniciteit die de groep bijeen houdt.
In essentie is er niks mis met nationalisme, want een groepsgevoel hoeft niet per se slecht te zijn. Toch geeft nationalisme gemakkelijk ruimte voor het ontstaan van een misplaatst superioriteitsgevoel over anderen die niet behoren tot de eigen geografische of demografische groep. Patriottisme kan zich ook manifesteren als groepsgevoel, maar anders dan bij nationalisme is dit niet een vereiste. Nationalisme heeft dus een ietwat agressief karakter terwijl patriottisme een meer passief karakter heeft. Is patriottisme in die zin dan werkelijk een ondeugd of is er sprake van een misvatting en kan patriottisme wel degelijk deugen?
Enig gevoel van nationalisme of patriottisme is decennialang in toom gehouden en heeft zich beperkt tot een fenomeen dat alleen nog te zien is als Oranje op een groot voetbaltoernooi speelt. Hoe is dat nou zo gekomen? Het taboe vindt zijn oorsprong in de jaren na de Tweede Wereldoorlog. Nationalisme werd en wordt nog steeds gezien als een van de belangrijkste oorzaken van de Wereldoorlogen. Het project van de Europese Unie moest dé oplossing zijn om een nieuwe wereldoorlog te voorkomen. De nadruk lag op Europese saamhorigheid. Nationalisme, maar ook patriottisme, had hierin geen plek en moest het ontgelden. Het patriottisme werd de dupe van de aangerichte schade door het nationalisme in Europa. Grenzen werden verleden tijd, politiek beleid werd gevormd op Europese schaal en multiculturalisme gold als ideaal voor de samenleving.
Inmiddels heeft men het EU-project zien falen. Het lijkt gedoemd te mislukken en de vluchtelingencrisis kan wel eens de genadeklap zijn. Meer en meer lidstaten overwegen de grenzen te sluiten, men heeft het gehad met het Europese politieke beleid. Daarnaast is de droom van een multiculturele samenleving veranderd in een nachtmerrie. De Europese burger verlangt naar een rem op het EU-project, zodat we een stapje terug kunnen doen en niet als dwazen de afgrond in rennen. De eurofiele EU-leiders in Brussel geven hier echter nauwelijks gehoor aan. Zij erkennen wel de problemen die spelen in de EU, maar zij weigeren in te zien dat de razendsnelle Europese integratie van de afgelopen eeuw juist de oorzaak is van deze problemen. Het EU-project moet kosten wat het kost doorgaan en meer Europese integratie is de oplossing.
Als één van de oprichters van de EU was Nederland van het begin af aan betrokken bij de steeds verdergaande Europese integratie. Daardoor is patriottisme, net als nationalisme, in ons land bijna een zonde geworden. Het patriottisme in Nederland gaat niet verder dan een klein groepje gelijkgestemden die bij een Pegida-demonstratie staan of een enkeling die als herboren Willem van Oranje gewapend met toetsenbord op social media zijn onvrede uit over de problemen in het land. Hoe dat komt? Men is bang voor de politieke correctheid die heerst in Nederland. Niemand wilt uitgemaakt worden voor xenofoob, racist of nazi. Daarnaast is de Nederlandse samenleving te verdeeld. Tegenwoordig horen we allemaal wel bij een groepje, een sociale klasse, subcultuur of politieke partij. We hunkeren nog altijd naar een groep waarmee we ons kunnen identificeren en waarmee we ons verbonden voelen.
Door jarenlange Europese integratie en politieke correctheid is groepsgevoel van Nederlanders ondermijnt. Hiermee zijn nationalisme en de negatieve uitwassen daarvan, zoals xenofobie, racisme of nazisme, beperkt. Het patriottisme heeft er echter ook onder geleden. Het gevolg is dat er geen grote groep Nederlanders is die opkomt voor onze normen en waarden. Er is geen sociaal-culturele eenheid meer in Nederland.
Als we daadwerkelijk verlangen naar verandering en als we daadwerkelijk ons land met zijn cultuur, normen en waarden lief hebben, dan kunnen we patriottisme niet meer als taboe beschouwen. We moeten openlijk onze individuele patriottische gevoelens bundelen tot een gedeeld gevoel en niet meer wijken voor politieke correctheid. We moeten uitkijken dat dit niet doorslaat in chauvinisme of extreem nationalisme, maar een beetje patriottisme is gezond. Dat is de deugd van vaderlandsliefde.
