“Wilt u een folder?” vraagt de vijftiger op de Dam. De manifestatie ‘Maidam’ van de voorstanders van het associatieverdrag met Oekraïne is in volle gang als de SP twintig meter verder de letters “Nee Nee Nee” neerzet. De man heeft SP- en GeenPeil-folders bij zich. Uw verslaggever wil weten of de man van de SP of van GeenPeil is. Een antwoord komt er niet. “Wilt u een folder?” vraagt hij nogmaals.
Even ontstaat een gesprekje. “Bent u van het voor-kamp?” vraagt de man. “Er zijn alleen maar goede argumenten tegen het verdrag”, probeert hij. Het idee van uw verslaggever dat er erg veel overdrijving is rond het verdrag wil er bij hem niet in: “Oh u bent van de mainstream media”, zegt hij nadat uw verslaggever heeft laten weten dat hij van TPO is. “Mensen consumeren de mainstream media niet meer, ze trappen daar niet meer in. Ze kijken op sociale media,” roept de man. Hij preekt nog wat hel en verdoemenis en loopt weg.
Op de vraag van uw verslaggever hoe het komt dat de bezoekers van De Bijenkorf kennelijk niet massaal via sociale media over al het Oekraïne-onheil zijn gealarmeerd komt geen antwoord.
Zondagmiddag is er een programma van twee uur gepland op de Dam door de stichting Stem voor Nederland, die de voorstanders van het associatieverdrag moet verenigen. Het probleem laat zich raden: het ja-kamp is niet bepaald één geheel en dus willen heel veel organisaties allemaal hun eigen zegje doen, terwijl die zegjes allemaal hetzelfde zijn. We zien Alexander Pechtold, Hans Spekman, Jeanine Hennis, Jesse Klaver, Bert Koenders, Halbe Zijlstra en Sybrand Buma aan ons voorbij trekken.
VNO-NCW komt een praatje maken, net als Natuur en Milieu, MVO Nederland, de Oekraïense minister van Buitenlandse Zaken, een Maidam-mevrouw, de Nederlandse én Oekraïense homobeweging en Stem voor Nederland zelf, allemaal aan elkaar gekletst door Victoria Koblenko. Alle sprekers zeggen hetzelfde: het verdrag is belangrijk en zal goed zijn voor de mensenrechten, de homo’s, de corruptiebestrijding, de stabiliteit en de handel. Stemmen is ontzettend belangrijk.
Erg veel bezoekers trekt deze manifestatie niet. Dat is zacht uitgedrukt. Uw verslaggever schat het aantal aanwezigen aanvankelijk op zo’n 300, maar vanuit de lucht blijkt dat een enorme overschatting. Eigenlijk is het nog erger: hier zijn vooral partijleden te vinden van GroenLinks en D66, de partijen die als enigen actief campagne voeren voor het verdrag. De PvdA schijnt ook vertegenwoordigd te zijn, maar er zijn geen vlaggetjes, jasjes of flyers die daarop wijzen. Europarlementariër Paul Tang en Tweede Kamerlid Michiel Servaes zijn er wel, maar niet in PvdA-tenue. Verder veel journalisten en fotografen.
Voor al deze mensen zijn de praatjes van vanmiddag overbodig: ze weten al wat de voordelen van het verdrag zijn. De tegenstanders staan verderop en die hoeven eveneens niet overtuigd te worden. Het gaat vanmiddag niet om de overtuigingskracht van de argumenten, maar om de symboliek. Het doel was ongetwijfeld aan de buitenwereld te laten zien dat het voor-kamp stevig aan de slag is haar achterban te overtuigen van het belang van de ja-stem. Maar de symboliek is door de minimale opkomst het omgekeerde.
De vraag is immers waar de vele sprekers de afgelopen weken waren. Sybrand Buma staat met tegenzin op het podium, zegt hij. Dat is eerlijk van hem, want de rest vergeet voor het gemak dat nog niemand ze één minuut in de campagnemodus heeft gezien. Alleen D66 en in mindere mate GroenLinks kunnen zonder schroom zeggen dat ze alles doen om een ja te realiseren. De rest spreekt zich hier vandaag voor het eerst luid en duidelijk uit. Aangezien een boodschap pas wordt opgepikt als die vele keren wordt herhaald, is dat simpelweg te laat.
Het referendum heeft heel veel leugens opgeleverd uit het tegenkamp, horen we Jesse Klaver zeggen. Overdrijving is bij het nee-kamp moeilijk te ontkennen, maar het ja-kamp moet ook eens naar zichzelf kijken. Dit referendum heeft immers – waarschijnlijk precies zoals het Burgercomité-EU wilde – laten zien dat politici van partijen als CDA, VVD en PvdA wel voor allerlei EU-beleid stemmen, maar dat ze niet of nauwelijks bereid zijn hun achterban te overtuigen van die keuzes. Als het ze iets te heet onder de voeten wordt, vluchten ze weg.
Dit jaar doet Chris Aalberts onder de titel Bruslog – Brusselse logica – verslag van Europese politiek in Brussel, in Den Haag en in het land. Chris is momenteel op zoek naar Nederlanders in Brussel.
