Beste medewerkers van de gemeente Utrecht,
U heeft in de pers kunnen lezen, dat u binnenkort wordt geholpen aan uw vooroordelen. Het gaat om de vooroordelen die u heeft ten opzichte van mensen met een andere huidskleur, een andere religie, een andere geaardheid, mensen met een handicap of mensen die er gewoon anders uitzien. Wethouder Linda Voortman (GroenLinks) heeft daartoe een plan de campagne ter goedkeuring aan de gemeenteraad voorgelegd.
In het actieplan staat dat u de komende maanden op cursus gaat om van uw vooringenomenheid af te komen. Uw gedrag en denken zullen worden aangepast aan de normen die divers en inclusief samenleven nou eenmaal van ons vraagt.
Misschien denkt u dat u geen vooroordelen heeft of dat u een opvoeding genoten heeft en omgangsnormen bezit, die u weghouden van discriminatoir gedrag, maar ook dan is deze cursus zeer aan u besteed.
Sterker, de training is juist toegesneden op de vooroordelen waarvan u niet eens weet dat u ze heeft. Wethouder Voortman weet wel beter en u zult eens zien wat u gedachtenloos allemaal heeft opgeslagen als u bewust wordt gemaakt van uw onbewuste vooroordelen.
U bent niet de eerste – en ook zeker niet de laatste – die op diversiteitstraining gaat. Sinds het fenomeen enkele jaren geleden is komen overwaaien uit Amerika zijn duizenden werknemers in ons land u al voorgegaan.
Diversiteit en inclusie zijn inmiddels een miljarden business in Amerika en ook de bureautjes in ons land, die zich gespecialiseerd achten in deze materie, boeren goed. Zij profiteren van de tijdgeest en verkopen het bedrijfsleven en de overheid dag in dag uit de ‘noodzaak’ van deze trainingen.
Bedrijfsadvocaten in Amerika kopen met diversiteitstrainingen rechtszaken af waar werknemers mee dreigen als zij zich ongelijk behandeld voelen. En de cursussen doen het goed in de publiciteit.
Zo wist koffieketen Starbucks vorig jaar een viraal schandaal van (mogelijk) discriminatie ten goede te keren door 175 duizend werknemers tegelijk op een ‘racismebewustzijnscursus’ te sturen. Op die dag gingen 8000 filialen een halve dag dicht.
Een gebaar van goede wil. Cursuskosten worden geraamd op 21 miljoen dollar. Gederfde inkomsten door gesloten filialen: 12 miljoen dollar. Totaalbedrag dus: 33 miljoen dollar. Maar dan heb je ook wat, hoor ik u denken.
Ik ga u teleurstellen. Alle studies die in de Verenigde Staten zijn gedaan naar de effectiviteit van trainingen om vooroordelen aan te pakken tonen een grote deceptie. De trainingen verminderen de vooringenomenheid niet, het gedrag van mensen verandert niet en de werkplek verandert niet.
De Harvard-antropoloog Frank Dobbin geeft er hier een aantal verklaringen voor. Ten eerste verandert een korte cursus mensen niet in wat ze gedurende een heel leven van media-exposure en praktijkervaring hebben opgedaan
Ten tweede activeert een training ter bestrijding van vooroordelen juist de stereotypen. Probeert u nu maar niet aan een rooie olifant te denken.
Ten derde voelen blanke werknemers zich tijdens de cursus buitengesloten. De boodschap van het multiculturalisme is met name aan hen gericht. Zij dienen te veranderen, ook al zijn zij zich van geen kwaad bewust. Dat zorgt voor weerstand.
En ten vierde benoemt Dobbin een groot aantal organisatorische onderzoeken waaruit blijkt dat mensen negatief reageren op externe controles op hun gedachten en gedrag en slecht presteren op hun werk als ze geen autonomie ervaren.
Met andere woorden: de kans is groot dat u niet met minder, maar juist met méér vooroordelen de cursus uitkomt.
Maar als de resultaten zo slecht zijn en zelfs contraproductief, waarom moeten wij die trainingen dan volgen?, vraagt u zich af.
Dat is omdat wethouder Linda Voortman het wil. Zij en haar partij GroenLinks geloven dat de wereld beter en overzichtelijker wordt als mensen niet als uniek individu worden beschouwd, maar kunnen worden ingedeeld in groepen op basis van huiskleur, religie, gender, enzovoorts.
Mensen indelen in groepen van identiteiten is een vorm van controle. Zo kan ik u vooroordelen in de schoenen schuiven op basis van uw huidskleur. Zowel de vooroordelen als het feit dat u ze niet ervaart liggen aan het gegeven dat u blank (of wit) bent. Een privilege bovendien. En zo kan ik u tijdens een diversiteitscursus vragen uw gedachten, gedrag en taalgebruik aan te passen.
Ik zou u het liefst oproepen om in verzet te komen tegen deze manier van hersenspoelen en niet te verschijnen op de diversiteitscursus van Linda Voortman. Maar dat zou iets te gemakkelijk zijn. Omdat ik de consequenties niet ken en ze niet draag, als u niet komt opdagen. Uw vakbond weet daar meer van. Belt u hen gerust.
Dat de trainingen niet werken is een troost en weggegooid geld. Maar dat gemeenten, universiteiten en bedrijven ze blijven aanbieden is het kwaadaardig doordrukken van een politieke ideologie met morele dwang.
Dat vind ik huiveringwekkend. Maar ja, ik kom nog uit een tijd dat de enige kleur die er bij Gullit, Rijkaard, Seedorf, Koeman en Van Basten toe deed oranje was. En die tijd ligt al heel lang achter ons.
Deze column werd eerder gepubliceerd op RTLZ.nl.
