Druk is het niet in de Haagse Malietoren, het hoofdkwartier van werkgeversorganisatie VNO-NCW. Deze donderdagmiddag vindt in de hal een EU-debat plaats. Het wordt live uitgezonden door BNR Nieuwsradio. Waar men zich in het land vaak moet behelpen met laaggeplaatste of zelfs totaal onverkiesbare kandidaten voor het Europees Parlement, is dat bij de werkgevers heel anders: hier komen de lijsttrekkers van CDA, D66, FvD, GroenLinks en VVD meteen opdraven. De PvdA heeft Paul Tang gestuurd.
Op de Malietoren is een heel groot bord geplakt met de tekst: ‘EU: Waarde in de Wereld’. Het blijkt een campagne van de werkgevers. Voorzitter Hans de Boer richt een woordje tot het publiek en meldt dat hij de EU prachtig vindt. Het gaat ontzettend goed met de economie en dat komt deels door de EU. De Boer hoopt op een hoge opkomst bij de verkiezingen en wil de ‘European Way of Life’ gepromoot zien. Hij hoopt ook dat het debat duidelijk zal maken dat de EU heel belangrijk is. Een raar doel voor een debat, maar niemand zegt er iets van.
Er zijn één-op-één-debatjes. Bas Eickhout (GroenLinks) en Esther de Lange (CDA) praten over het handelsbeleid. Al snel blijkt er sprake van een nuanceverschil: Eickhout wil met handel de wereld mooier maken en bijvoorbeeld duurzaamheidsdoelen in handelsverdragen opnemen. De Lange doet kritisch maar blijkt geen fundamenteel tegenstander. Als de andere kandidaten reageren blijken zij het eigenlijk ook wel met Eickhout eens te zijn: met handel kun je meer bereiken dan alleen maar groei. De enige die echt wars is van dit idee is FvD-lijsttrekker Derk Jan Eppink. Hij wil gewoon handel.
Dan debatteren Eppink en Paul Tang (PvdA) over migratie. Eppink houdt een typisch FvD-verhaal. Hij wil een fort Europa en geen massa-immigratie want dat zet de verzorgingsstaat en de woningmarkt onder druk. Eppink prijst Hongarije omdat Orbán hekken bouwde en zo migranten tegenhield. Hij noemt dat ‘hard maar realistisch’. Tang begint over de humanitaire plicht vluchtelingen op te vangen en bekritiseert dat Eppink eerder de Italiaanse minister Matteo Salvini heeft geprezen. Salvini liet 600 vluchtelingen dagenlang ronddobberen op zee. Tang wil Salvini voor de rechter hebben.
Eppink denkt dat Salvini met zijn beleid de mensenhandel aanpakt en stelt dat juist de PvdA-achterban last heeft van massa-immigratie. De andere lijsttrekkers blijken allemaal in het kamp-Tang te zitten. Eickhout vindt dat Hongarije niet geprezen mag worden en dat de mensensmokkel helemaal niet is opgelost. Malik Azmani (VVD) wil een Europese asielaanpak en Esther de Lange (CDA) ook. Sophie in ’t Veld (D66) wil legale arbeidsmigratie naar de EU. Zo leren we dat als je tegen Europees migratiebeleid bent, je alleen bij FvD terecht kunt.
Een derde debatje gaat tussen Azmani en In ’t Veld over meer of minder Brussel. De VVD is zoals altijd kritischer dan D66 en wil niet meer bevoegdheden richting Brussel. Eppink hoeft niet eens zijn mond open te doen: alleen FvD vindt dat de Europese integratie al te ver is gegaan. De rest vindt dat niet. Later foetert Eppink nog even op het klimaatbeleid want dat zou ‘een planeconomie’ zijn waarvan de kosten voor zowel burgers als bedrijfsleven niet meer zijn op te brengen. Uit de rest van het debat is duidelijk dat hij de enige is met die mening.
Dan is de radio-uitzending afgelopen, maar het debat gaat op internet nog een half uur door. Eppink loopt meteen zonder enige aankondiging weg. Later blijkt dat hij naar de NPO moest. Nu de enige partij met een duidelijke onderscheidende visie is vertrokken, is het debat meteen anders. Fundamentele verschillen zijn nauwelijks nog te bekennen en dus moet het publiek extreem goed ingevoerd zijn om tussen alle details duidelijke meningsverschillen te kunnen ontwaren, misschien met uitzondering van D66 die duidelijk pro-Europeser is dan de rest.
Zo zien we hoe klein de verschillen tussen alle middenpartijen op EU-gebied zijn: ze accepteren de EU zoals die is, weten dat de marges klein zijn en doen detailvoorstellen ter verbetering. Verschillen bestaan natuurlijk wel, maar ze zijn alleen zichtbaar voor insiders. De enige partij met een ander wereldbeeld is FvD. Als Eppink aanwezig is wordt hij regelmatig aangevallen op zijn afwijkende standpunten. Als Eppink afwezig is worden alle discussies technocratisch. Zo blijkt het zonder FvD vrijwel onmogelijk een EU-debat te voeren met herkenbare meningsverschillen.
