Onlangs verscheen een interessant rapport met als titel Islamphobia: an Anthology of concerns (2019), onder redactie van Emma Webb. Het is een van de weinige verstandige publicaties over dit onderwerp. Wat mij altijd blijft verbazen, is dat sommige mensen denken dat zij een punt hebben gemaakt als zij een ander hebben beschuldigd van deze ‘islamofobie’. Of waarschuwen tegen de ‘islamofobie’ die naar het oordeel van deze onheilsprofeten om zich heen zou grijpen. Zij denken daarmee een argument te hebben gepresenteerd zoals je dat hebt wanneer je een ander hebt beschuldigd van ‘racisme’ of van ‘antisemitisme’. Maar is dat zo?
Dat valt te bezien.
Islamofobie betekent letterlijk afkeer van, of angst voor, de islam. Als deze omschrijving juist is, dan roept dat al onmiddellijk twee vragen op.
Allereerst of iemand het recht heeft een afkeer te hebben, of bevreesd te zijn, voor de islam? Eerlijk gezegd lijkt mij dat een grondrecht dat wordt beschermd door zowel de Nederlandse grondwet alsook door verdragen waarbij Nederland zich heeft aangesloten. Men heeft het recht een afkeer te hebben van socialisme, liberalisme, anarchisme, christendom, boeddhisme en waarom dan niet van de islam? Islamofobie is in die zin een grondrecht.
Is het ook verstandig ‘islamofoob’ te zijn?
Daarover kan men een rationele discussie voeren. Zelf ben ik geneigd dan de vraag te stellen over welk soort van islam men het wil hebben. Wij hebben in Leiden onlangs een symposium georganiseerd ter ere van Bassam Tibi (geb. 1944), een oorspronkelijk uit Syrië afkomstige geleerde die een groot deel van zijn leven hoogleraar in de internationale betrekkingen is geweest in Duitsland. Tibi is ook moslim. Wat zijn wereldbeschouwing inhoudt, kan men lezen in de tientallen boeken die Tibi heeft geschreven. Ook zijn religieuze opvattingen worden daarin belicht. Ben ik ‘bang voor’ of heb ik een ‘afkeer van’ Tibi’s islam?
Nee. Tibi’s islam is een private religieuze opvatting. Tibi respecteert de scheiding van kerk en staat. Tibi is voor de mensenrechten zoals in de Universele Verklaring voor de Rechten van de Mens geformuleerd. Tibi is voor democratie. Voor de rechtsstaat. Tibi’s islam is volslagen onschuldig en integreerbaar in de nationale rechtsorde van Duitsland en ook die van Europa.
Maar ook bestaat een ander soort van islam. Jawed S., een Afghaanse asielzoeker, heeft op het Amsterdamse Centraal Station op 31 augustus 2018 twee willekeurige passanten neergestoken. S. was naar Nederland gekomen uit woede over de Mohammed-cartoonwedstrijd die PVV-leider Geert Wilders in die periode wilde organiseren. “Jullie gaan zien hoe God wraak gaat nemen”, had hij tegen zijn huisgenoten gezegd. En zo stak hij twee mensen neer. Het bleken later Amerikanen te zijn. Het OM heeft 25 jaar geëist (gelukkig een stevige strafeis) en de rechtbank zal op 14 oktober uitspraak doen.
Ben ik bevreesd voor, of heb ik een afkeer van, de islam van Jawed? Enorm! En ik zie mijn islamofobie wanneer het aankomt op Jawed niet als een private eigenaardigheid van mij waarvoor ik begrip vraag of penitentie wil doen, maar ik wil die fobie aan ieder aanbevelen. Het zou erg goed zijn wanneer een beetje van die fobie zou overslaan op de AIVD (al een beetje ontwikkeld gelukkig), de NCTV (is nog onvoldoende ontwikkeld), de minister van Binnenlandse Zaken (volstrekt onderontwikkeld), de minister van Justitie en Veiligheid (twijfelaar), onze premier (waait met alle winden mee), en de Nederlandse staat in het algemeen.
Het verschilt van persoon tot persoon, maar in het algemeen kan men zeggen dat onze staat en maatschappij onvoldoende islamofobisch zijn wanneer het op die islam van Jawed S. aankomt. Ook wordt op onze scholen onvoldoende islamofobisch onderwijs gegeven in deze zin waardoor leerlingen onvoldoende weerbaarheid wordt bijgebracht tegen radicalisering. Wij hebben zoveel Syrië-gangers omdat we het erbij hebben laten zitten met onze islamofobie. We hebben de stomme fout gemaakt juist te gaan waarschuwen tegen islamofobie in het algemeen waardoor mensen als Jawed S. vrij spel hebben gekregen. Haatpredikers lopen ons land in en uit, allemaal omdat de islamofobie onvoldoende ontwikkeld is in ons land. Nu, nu zitten we met de gebakken peren en moeten we proberen een inhaalslag te maken met onze islamofobie. Maar het is de vraag of dat gaat lukken.
Een nieuw probleem is dat door de Turkse inval in het noordoosten van Syrië duizenden gevangengenomen terroristen van Islamitische Staat kunnen ontsnappen die via onze poreuze grenzen in Europa kunnen gaan huishouden. De enige verstandige reactie daarop is fobie. Maar ons is aangepraat dat we niet islamofobisch mogen zijn en dus reageren onze regeringen halfslachtig en ontwijkend, daarmee onze burgerschapsrechten op veiligheid miskennend.
