Sinds de gewelddadige dood van George Floyd liggen de tv-archieven onder een vergrootglas. Oude series en filmklassiekers met racistische inhoud worden door diverse streamingdiensten, waaronder HBO, Netflix en de BBC, verwijderd: Little Britain, Come Fly with Me, Gone with the Wind, Fawlty Towers. Niets nieuws. De populaire serie Friends kreeg er eerder al van langs omdat er te weinig gekleurde acteurs in voorkomen en de veelbekeken Amerikaanse animatieserie The Simpsons lag onder vuur wegens racistische stereotypering.
De uit het aanbod verwijderde aflevering van de Britse comedyserie Fawlty Towers, The Germans, keert nu na een storm van kritiek, onder andere van bedenker en hoofdrolspeler John Cleese, toch terug in de streamingdienst van de BBC. Maar wel met de waarschuwing dat er racistisch taalgebruik in voorkomt. De BBC wil zijn publiek niet kwetsen. De ironie wil dat de aflevering juist laat zien dat een pijnlijke geschiedenis niet verdwijnt door die te verzwijgen, te verwijderen, te schrappen, te bekladden, te vernielen. Door de geschiedenis te wissen, kun je er ook niet van leren en kan die zich herhalen. ‘Mensen willen niet over racisme praten’, is nu een veelgehoord protest. Humor, kunst, cultuur confronteren ons juist met zaken waar we liever niet over nadenken.
Een aanklacht tegen een van racisme doordrenkte maatschappij, het eisen van publieke spijtbetuiging, het taboeïseren van woorden, is niet de manier om solidariteit te organiseren.
Waarom? Omdat het voortkomt uit identiteitspolitiek, een vorm van ideologische groepsdwang. Je wordt vastgespijkerd in een groep op grond van je etniciteit. Zoals communisten dat deden op grond van klassen. Het is niet inclusief, het is uitsluitend en vergroot juist de tegenstellingen. Je kunt ‘mensen van kleur’ niet collectief onder één noemer plaatsen versus de grote vijand: ‘wit’, iedereen met witte privileges. Onderdrukte versus onderdrukker. Zo zwart-wit zit de wereld niet in elkaar.
Een voorbeeld: de Turkse schrijvers Orhan Pamuk en Elif Shafak werden aangeklaagd wegens ‘belediging van de Turkse identiteit’ en ‘aanzetten tot (rassen)haat en vijandschap’, omdat ze de massamoord op Armeniërs en Koerden aan de kaak stelden. Racisme in the eye of the beholder.
“Uiteindelijk is vrijheid verbeelding”, zei Orhan Pamuk in een interview. Soms komt onderdrukking in vermomming, soms denken verdedigers van de vrijheid dat ze een groep moeten wegzetten als slachtoffers die het niet redden zonder een voorkeursbehandeling.
Een markant voorbeeld is de door GeenStijl gebrachte onthulling dat de NOS een bokaal uitreikt aan medewerkers die zich ervoor inzetten om experts met een ‘diverse’ achtergrond aan het woord te laten en een database bijhouden van de etnische achtergrond van experts. Een soort goedbedoeld racisme. ‘In elk geval doen ze íets aan diversiteit’, zo werd dit door sommigen vergoelijkt. Nee, dit heet schijndiversiteit. In een interne mail van de NOS die GeenStijl publiceerde, lezen we dit:
“Om in zo’n witte mannenwereld een vrouw te vinden met een etnische achtergrond die ook leuk en vlot spreekt, is knap.”
Dan kun je wel roepen dat je als NOS heel woke bent en liever het woord ‘wit’ gebruikt dan ‘blank’ vanwege het verschil in connotatie in de tegenstelling tot ‘zwart’, maar als je zo over mensen met een etnische achtergrond praat, dan heb je er echt niets van begrepen.
Nog een onwelgevallige waarheid voor mensen die zich laten verleiden tot politieke polarisering op morele gronden (daders versus slachtoffers), is dat ze alleen nog zien wat ze willen en moeten zien. Zij zijn verblind door de angst om bij de vijand te horen. Wie durft zich nu nog uit te spreken tegen racisme en Jodenhaat onder niet-zwarte mensen van kleur? Dat kan niet, zij zijn immers niet geboren met witte privileges en behoren tot de ‘slachtoffers’. Niet-zwarte betogers van kleur weten dondersgoed wat ik bedoel, als ik vraag: waarom gaan jullie niet ook de straat op voor minderheden zoals Armeniërs, Koerden, Arabieren, Grieken, Assyriërs, Joden of Alevieten? En als ik het nog wat breder trek, wijs ik graag op de bijdrage van Meltem Halaceli en Selma Ablak in De Nieuws BV van 15 juni 2020 over de schending van vrouwenrechten.
Gemiddeld wordt meer dan één vrouw per dag vermoord in Turkije, vertelt @selmaablak in @denieuwsbv. ‘Vorig jaar was het een recordaantal, 441 werden vermoord, vult @Meltem284 aan, ‘het is een groot maatschappelijk probleem.’ pic.twitter.com/swOAGmk1UP
— NPO Radio 1 (@NPORadio1) June 15, 2020
Een groot probleem, waar betogers die nu schreeuwen om gelijke rechten, zich niet aan zullen wagen, ;’want dan speel je rechts in de kaart’. Dan kun je wel je Instagram-account op zwart zetten en get your fix, maar dan heb je er niets van begrepen.
In een liberale democratische rechtsstaat streven we naar de persoonlijke vrijheid van ieder individu. Ik spreek me uit tegen racisme als individu. Niet als een vrouw met een etnische achtergrond die vlot en leuk spreekt, niet als onderdeel van een groep, niet als iemand die zich laat opleggen wat ze wel of niet moet kijken en lezen. Ik heb geleerd mensen te respecteren, niet te discrimineren vanwege hun huidskleur, ras, seksuele geaardheid of geloofsovertuiging. Mijn taak als moeder is om dit door te geven aan mijn kind. Mijn taak is om hem te leren dat hij het weer doorgeeft aan zijn kinderen.
Voed op en geef de slavernijgeschiedenis – en de rol van Nederland daarin – een centralere rol in het onderwijs. Op de langere termijn is het bewust maken van jongeren immers efficiënter dan het verwijderen van series en films. Of het betuigen van spijt omdat je een ‘racistisch’ typetje speelde. Veel mensen juichen deze schuldbekentenissen toe. Ik vind ze laf en onoprecht, omdat ze vooral voortkomen uit reputatiegevoeligheid. Angst. Het ‘goede’ wordt ze opgelegd. Het moet. Net zoals de Divibokaal werd ingetrokken door de NOS, niet omdat men het probleem inzag, maar omdat het moest.
Een open en eerlijk debat, waarin ruimte is voor nuance, kun je niet voeren vanuit absoluut moreel gelijk, legitimiteit, groepsdwang, angst, een politieke agenda.
