Dit weekend werd Liane den Haan, de directeur van ouderenbond ANBO, op het schild gehesen als lijsttrekker van 50PLUS. De partijtop bromt sindsdien over de rust die nu gaat wederkeren, maar het lijkt er nog niet erg op. De voorzitter van de programmacommissie en nummer drie voor de Senaat, Rob de Brouwer, heeft zijn lidmaatschap al opgezegd. Het bestuur van de afdeling Overijssel ook, evenals Wilma Schrover, de directeur van de koepel van Brabantse ouderenbonden (KBO) en nummer acht op de kandidatenlijst van 2017. Ze zullen naar verluidt de laatsten niet zijn.
De vraag is natuurlijk of al deze woede over de verkiezing van Den Haan te voorspellen was. Het antwoord ligt nogal voor de hand: je hoeft niet helderziend te zijn om de aanstormende ellende te zien, maar bij 50PLUS is men ziende blind en horende doof. En dus kan de partijtop wel roepen dat alles is opgelost, maar de ellende gaat gewoon verder. Hoe ik dat weet? Ik was woensdagavond 23 september in het centrum van Zoetermeer. Hier vond een kennismakingsbijeenkomst plaats tussen de leden van 50PLUS en de door het partijbestuur geparachuteerde lijsttrekkerskandidaat. Het was een memorabele avond.
Stilte alom rond deze bijeenkomst. Van de organisator mag ik er wel bij zijn, maar ik mag niet twitteren en ik mag er pas over schrijven als de lijsttrekkersverkiezing ten einde is. De reden zou zijn dat Den Haan anders in een lastig parket terecht zou komen omdat ze ook nog ANBO-directeur is. Haar functies gaan anders hopeloos door elkaar lopen. Naarmate de avond vordert geloof ik die reden niet meer. Het heeft er alle schijn van dat men bij 50PLUS bang is dat een artikel de interne onrust aanwakkert. Toch houd ik me aan de afspraak. Hier is men toch ziende blind en horende doof, dus wat maakt het uit.
Deze avond is zo geheimzinnig dat ik zelfs de naam van het etablissement niet weet. Het lijkt me een goedkoop Grieks restaurant. Al snel dwalen mijn gedachten af naar voormalig partijvoorzitter Geert Dales. Hij is de ideale schietschijf: meerdere leden noemen hem als de oorzaak van alle problemen. Ik zit naast een onbekende man die claimt met Dales in het partijbestuur te hebben gezeten. Er zouden veel verhalen over te vertellen zijn. Het was onder Dales kennelijk een verschrikkelijke tijd, maar niets wijst erop dat het inmiddels beter gaat. De hand in eigen boezem steken, daar doen ze bij 50PLUS niet aan.
Een belangrijk probleem is het aantal baasjes. Ze lijken Den Haan allemaal fantastisch te vinden. Heel fris, aansprekend en charismatisch enzo. Het hele nieuwe partijbestuur blijkt aanwezig, behalve Jan Nagel, want die blijft liever thuis. De provinciale afdeling heeft ook een bestuur en ook daar zijn mensen van langsgekomen. Er lopen hier allerlei vijftigers rond die een functie lijken te hebben. 50PLUS is daarmee exemplarisch voor een moderne partij: leden zijn er nauwelijks want die zijn bij bosjes weggelopen. De achterblijvers hebben vaak een functie weten te bemachtigen. Daar zit men maar mooi mee.
Ik drink vooraf koffie met Den Haan. 50PLUS kwam op haar pad, vertelt ze. Den Haan heeft wel even moeten nadenken voordat ze deze uitdaging aanging, maar nu ze kennis heeft gemaakt met de partij is ze enthousiast. De leden moeten weer trots op 50PLUS kunnen zijn, vindt ze. Het probleem is vooral dat 50PLUS alleen een pensioenpartij lijkt te zijn, terwijl er veel meer ouderenthema’s bestaan. Ook ziet Den Haan een probleem met de zichtbaarheid van de Tweede Kamerfractie. In de provincies en de gemeenten gaat het veel beter, want daar zitten fantastische mensen. Wat ze daar precies uitspoken zegt ze er niet bij.
We leren deze avond dat Den Haan ooit lokaal politiek actief was in de linkse hoek. Dat vloekt nogal met de partij waar ze lijsttrekker van wil worden. De avond wordt aan elkaar gepraat door een man die ooit solliciteerde als Kamerlid voor de PVV. Enkele andere aanwezigen waren in het verleden actief bij de partij van Rita Verdonk. Het illustreert dat 50PLUS een populistisch rechtse ondertoon heeft, een beeld dat door meerdere aanwezigen in alle toonaarden wordt ontkend terwijl het er nogal dik bovenop ligt. Het belangrijkste bezwaar tegen lijsttrekkerskandidaat Corrie van Brenk illustreert dat: zij is links.
Dat is Den Haan ook en dus laten de spanningen zich raden. Er volgt al snel een mooie illustratie. Den Haan vertelt dat integratie van twee kanten moet komen. Mensen die naar Nederland komen moeten zich aanpassen, maar er mag vanuit de Nederlanders ook best wel wat meer begrip zijn voor migranten. Een paar minuten later begint een vrouw uit het publiek te klagen dat ze een Turkse vrouw op de televisie heeft gezien die al veertig jaar in Nederland woont en nog steeds de taal niet spreekt. Een ander bromt dat hij hoopt dat D66 de verkiezingen gaat verliezen vanwege haar internationale agenda. Den Haan zwijgt.
Gelukkig voor 50PLUS is niet integratie, maar pensioen het hoofdonderwerp. Maar daar is Den Haan het dan weer niet mee eens. Ze draait haar verhaal af dat de partij moet verbreden met kwesties als wonen en zorg. De leden zien dat duidelijk anders: ze willen over de pensioenen praten. Problematisch: de door Den Haan bestierde ANBO was voor het pensioenakkoord, 50PLUS tegen. Geert Dales kwam dit weekend in Nieuwsuur al met de beeldende vergelijking dat Den Haan bij 50PLUS is als een vreemdganger bij de ChristenUnie. We zouden ook kunnen zeggen: een hoerenloper.
Den Haan probeert zich er in Zoetermeer uit te kletsen met een omslachtig verhaal waarom er geen tegenstelling is tussen haar standpunt bij de ANBO en dat van 50PLUS. Ze heeft zichtbaar moeite de leden – allemaal zelfbenoemd pensioenexpert – te overtuigen. Dat is terecht: Den Haan meldt dat het onderhandelingsproces over het pensioenakkoord nog niet is afgerond en ze gaat er nog met de leden over praten. Ze probeert de discussie dus vooral voor zich uit te schuiven.
Er ontstaat een technische debatje of het pensioenstelsel helemaal aangepast moet worden of dat het volstaat om de rekenrente te veranderen. Dat laatste wil 50PLUS, maar Den Haan denkt dat dat niet genoeg is. Ze verwijst naar allerlei hoge heren bij de pensioenfondsen die niemand kent. Zij vinden eveneens dat aanpassing van het stelsel de enige optie is. Den Haan wil strijden voor een goed pensioen, ook voor toekomstige generaties, niet alleen voor de ouderen van nu. Dat noemt ze een deelbelang. Ik moet meteen terugdenken aan de totaal mislukte Amsterdamse raadscampagne van 2018, die als doel had jong en oud te verbinden. Het resultaat: nul zetels.
Er is een videostream voor thuisblijvende leden en in de chat komt een vraag binnen. Er was onder Den Haans leiding forse ruzie bij de ANBO. Dit onderwerp is duidelijk ongewenst: er wordt gesuggereerd dat de vragensteller de beleidsmedewerker van Corrie van Brenk is. Dat schijnt ook echt zo te zijn en kan de indruk wekken dat het om kinnesinne gaat, maar de case ANBO is daarvoor te relevant. Den Haan reorganiseerde als directeur de organisatie en joeg daarmee tienduizenden leden weg. Best relevant als je het boegbeeld van een politieke partij wilt worden. Dat is immers ook een vereniging.
Den Haan kletst zich er op het eerste gezicht goed uit: er werd destijds bij de ANBO een nieuwe strategie vastgesteld in overleg met de leden. Die heeft Den Haan ook uitgevoerd. Niet iedereen legde zich erbij neer terwijl er wel een gezamenlijk besluit over lag. Toen zijn er leden weggelopen en zochten sommigen de media op. Dat vindt Den Haan erg jammer. Bij veranderingen heb je dat, horen we haar zeggen. Dit klinkt als een ongewenst neveneffect waar Den Haan eigenlijk niet zoveel aan kon doen. Vervolgvragen over het bindende vermogen van de kandidaat-lijsttrekker zijn er niet.
Als Den Haan het ook niet kon helpen dat de ANBO-leden wegliepen, is het wel handig naar haar ideeën over de toekomst van 50PLUS te luisteren. De partij moet veranderen: positiever, zichtbaarder en inhoudelijk breder. Maar dat is niet alles: ze praat continu over de partijorganisatie terwijl dat haar rol als lijsttrekker niet is. Ze zegt dat ze straks als adviseur bij de bestuursvergaderingen zit. Ze wil een academie, kennisdeling en sociale activiteiten. Alles loopt in haar antwoorden organisatorisch door elkaar. Het heeft er alle schijn van dat ze straks aan alle touwtjes tegelijk wil trekken. Toegegeven: reorganiseren kan ze.
Op korte termijn heeft 50PLUS nu een lijsttrekker die net zo goed bij de partij past als een hoerenloper bij de ChristenUnie. De leden weten dat. Op langere termijn kan deze lijsttrekker 50PLUS een totaal nieuw karakter geven. Of de inbreng van de leden daarbij van belang is laat zich enigszins raden. Er is één voordeel: weglopen blijft een optie. Dat deed men bij de ANBO immers ook.
