In anderhalve week gebeurde wat schijnbaar niemand voor mogelijk had gehouden: de partij die in maart 2019 nog de grootste van Nederland was, veranderde in een ronkende puinhoop. Wat voor de buitenwacht plotseling gebeurde, was intern al een tijdje duidelijk. Daar bestond al maanden onvrede over het toenemende extremisme binnen Forum en de radicale koers van de JFVD-jongeren. Baudet deed er niets aan, wat FvD-politici in den lande er ook van zeiden. En dus zaten sommigen letterlijk te wachten op het incident waarbij ze konden vertrekken. Dat werd het nieuws over de nazistische apps binnen JFVD.
De grote vraag is: wat nu? Dit hangt af ‘van wie’ Forum precies is. De afgelopen dagen hoorden we Baudet regelmatig zeggen dat hij Forum ‘is’. Hij schoffeerde publiekelijk zijn eigen Statenleden en accepteert zijn royement door het partijbestuur niet. Hij is toch de oprichter en stemmentrekker? Er zijn twee mogelijkheden: Forum is de partij van Baudet of het is de partij van anderen, namelijk van de leden en daarmee van het partijbestuur. De geschiedenis van Forum kenmerkt zich door dit soort organisatorische vragen. Ze waren altijd al belangrijk, maar velen haalden er hun schouders over op. Ten onrechte.
Forum loopt langzaam leeg. Vier prominente Kamerkandidaten zijn weg, partijbestuurder Astrid de Groot nam de benen, de hele Amsterdamse fractie splitste zich af, van de Senaatsfractie is nog maar weinig over en meerdere Statenfracties zijn voor een groot deel vertrokken. Naar verwachting komen daar nog meer FvD-politici bij waardoor van de destijds grootste partij opvallend weinig overblijft. In Overijssel houdt Forum een van de zes zetels over, in Flevoland een van de acht en in Zuid-Holland zijn de eerste vertrekkers al genoteerd. In Utrecht is iedereen weg. Wat blijft er eigenlijk van Forum over?
Voor een antwoord moeten we terug naar de opbouw van de partij: de marketingmachine van de vorig jaar geroyeerde partijbestuurder Henk Otten. Deze machine leverde een verdienmodel op waarbij leden zeker een miljoen per jaar aan inkomsten genereerden en de overheid er een enorme berg subsidie bovenop deed. Dit verdienmodel is de kern van Forum, niet de fracties in het land. Nu de ontbinding is begonnen is dus de vraag wie er over deze boedel gaat. Als Baudet zegt dat Forum ‘zijn partij’ is, heeft hij het letterlijk over geld. Als het royement van Baudet door het partijbestuur slaagt, is hij de boedel kwijt.
Dit gaat over reserves en jaarlijkse leden- en subsidie-inkomsten, maar ook over sociale media-volgers en adressenbestanden waarmee Forum om nog meer geld kan bedelen. Als Baudet FvD verliest en geen lid is meer is, is deze campagnemachine voor de erfgenamen en moet de voormalig leider overnieuw beginnen. Als Baudet de boedel krijgt, hebben pogingen van weggelopen Forum-politici om een nieuwe of vernieuwde partij te starten minder kans van slagen. Baudets idee van een boedelscheiding kwam hier al op neer: hij behoudt Forum – en dus het geld – en de anderen beginnen een eigen club, maar dan zonder geld.
De gematigde kant van Forum is er niet in geslaagd JFVD en Baudet te temmen en dus zouden deze politici kunnen proberen een partij op te zetten zonder al die boreale elementen. Het is een beetje omslachtig, maar zo’n strategie komt erop neer dat Forum eerst in losse fracties – of delen daarvan – uiteenvalt, waarna sommige van die onderdelen weer kunnen fuseren om een landelijke partij te vormen. De Utrechtse fractie zinspeelde daar al op: men kan wellicht ook ooit weer terugkeren bij de moederpartij.
Intern gaan er al namen rond van de mensen die sowieso geen deel mogen uitmaken van zo’n nieuwe organisatie. Het zijn vaak FvD’ers die niet afsplitsen. Een voorbeeld is Andreas Bakir, een Baudet-adept in Overijssel die als enige daar nog voor FvD in de Staten zit, maar vaak afwezig is omdat hij in de Tweede Kamer werkt. Andere voorbeelden zijn Gideon van Meijeren in Zuid-Holland en Ralph Dekker in Noord-Holland. Allemaal ‘te boreaal’. Toch zijn deze lijstjes kort: de meeste Forum-politici hebben geen kruisje achter hun naam en kunnen moeiteloos aan een nieuwe partij meedoen.
Een denkoefening laat zien hoe zo’n fusie er in het ideale geval uit zou zien. De nieuwe partij zou fracties kunnen hebben in Amsterdam, Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht, Flevoland, Overijssel, Drenthe en de Eerste Kamer. We zouden nog een stap verder kunnen denken: veel van deze politici zijn geselecteerd door Henk Otten, die vorig jaar begon met zijn partij GO. Als de mensen van GO ook bij de nieuwe partij aansluiten, heeft men ook een zetel in het Europees Parlement en in de Tweede Kamer, mits Henk Otten de plek van Theo Hiddema inneemt. Dan heeft Baudet een behoorlijke concurrent gekregen.
Maurice de Hond deed dit weekend een peiling die niet erg enthousiasmerend was. Van Forum blijft bij de verkiezingen in maart in alle varianten maar een handjevol zetels over. Dat is echter niet per se een probleem: Forum heeft bewezen dat een nieuwe partij met twee zetels heel zichtbaar kan zijn. Er zijn slechts twee dingen nodig: een leider en geld. Die leider lijkt er te zijn: Joost Eerdmans wilde vorige week nog lijsttrekker van Forum worden, dus die is vast wel te porren voor een nieuw initiatief. De naam van Annabel Nanninga spookt ook nog rond, al wordt over haar gefluisterd dat ze geen zin heeft.
Dat zo’n nieuwe partij nu in de peilingen nauwelijks zetels krijgt zegt weinig. Er is nog geen seconde campagne voor gevoerd. Als de boedel van Forum – al dan niet onder die naam – bij deze nieuwe partij terechtkomt, is er meteen budget om deze in de markt te zetten. In dit scenario kunnen politici die inmiddels van Forum zijn afgesplitst weer terugkomen bij de partij. Het gaat dan immers om een opgeschoonde variant zonder boreale elementen en zonder Baudet.
In dit scenario moeten we zien of we ooit nog iets van Baudet vernemen, die dan immers zelf zonder startkapitaal een nieuwe organisatie op poten moet zetten. Of hij daartoe in staat is wordt breed betwijfeld. Logisch dus dat Baudet graag ‘zijn partij’ terug wil hebben, want dan is alles in één keer geregeld: er is dan geld. Dat geldt zelfs als alle andere FvD-politici bij Forum vertrekken. Vertrekkers zullen in dat geval wellicht ook proberen met een nieuwe partij te komen, maar zonder budget is de kans bijzonder klein dat ze succesvol zullen zijn.
We moeten dus kijken wie er bij Forum met de buit vandoor gaat. Zondagavond lanceerde het partijbestuur het plan dat leden in een referendum ja of nee mogen zeggen tegen Baudet als partijleider. Aangezien de leden slechts de keuze hebben tussen Baudet en ‘niemand’, kunnen we wel raden hoe dit afloopt: Baudet wordt weer de baas en krijgt de boedel. Zo incompetent is het partijbestuur van Forum dus: men zorgt er hoogstpersoonlijk voor dat elke kans op een fatsoenlijk alternatief is verkeken. Met zulke vijanden heeft Baudet geen vrienden meer nodig.
