Het is bijna 11 september, en 21 jaar na de aanslagen op het World Trade Center, in de Twin Towers in New York. De vervolging van het veronderstelde ”brein” achter de aanslagen, de man die de planning en logistiek overzag, laat echter op zich wachten. Het AP schreef een stuk over het proces, dat keer op keer wordt uitgesteld.
Khalid Sheikh Mohammed werd in maart 2003 door Amerikaanse agenten gearresteerd. Hij had ondergedoken gezeten in het Pakistaanse Rawalpindi. De zoektocht had anderhalf jaar geduurd, maar de rechtsgang zou door keuzes van de regering Bush veel langer duren.
De verdachten achter 9/11 werden namelijk naar het detentiekamp Guantanamo Bay gebracht, een Amerikaanse basis op Cuba. Hiermee begonnen de martelingen (enhanced interrogation techniques zoals ze werden genoemd) van terrorismeverdachten. Dit gebeurde opzettelijk buiten Amerikaans grondgebied, maar bemoeilijkt nu wel de rechtsgang. KSM zou in totaal 183 zijn gewaterboard, waarbij een verdrinking wordt gesimuleerd. Dit gebeurde in Guantanamo, maar ook op andere geheime locaties van het Amerikaanse leger en inlichtingendiensten.
Deze keuze zorgt nu voor een juridische krachtsstrijd, waarin de advocaten van de verdachten bestrijden dat bekentenissen die onder marteling zijn verkregen gebruikt kunnen worden in de rechtbank. Ook zijn er onderhandelingen over een mogelijke deal. KSM zou de doodstraf of levenslang kunnen krijgen, maar krijgt mogelijk in ruil voor een bekentenis een lichtere gevangenisstraf.
Bovendien kijken veel juristen gek op van de keuze om een militair tribunaal te laten beslissen over de zaak. President Obama probeerde KSM in 2009 verplaatst te krijgen naar New York, waar hij in Manhattan voor een federale rechtbank moest worden vervolgd. De stad weigerde echter, met de hoge beveiligingskosten als argument. Vervolgens werd besloten dat een militaire rechtbank de strafzaak moest afhandelen. Oud-procureur David Kelley zegt dat het idee van een tribunaal ”uit het niets kwam”, en dat het uitrekken van de procedures de kans op een succesvolle rechtsgang verkleint. ”Bewijs vervaagt, het geheugen van ooggetuigen faalt”. Ook noemt hij de vertraging een teleurstelling voor de overlevenden en nabestaanden.
In een geschreven statement voor het tribunaal gaf Mohammed al toe één van de hoofdrolspelers te zijn geweest bij de planning, organisatie en uitvoering van de aanslag op de Twin Towers. Hij zou ”van A tot Z” betrokken zijn geweest. Hij claimde ook betrokkenheid bij de bomaanslag op het World Trade Center in 1993, en zou ook aan andere aanslagen hebben gewerkt. Zo was er een moordcomplot tegen president Bill Clinton, en een geplande aanslag op Paus Johannes Paulus II.
De neef van KSM, Ramzi Yousef, werd wel veroordeeld in een civiele rechtbank voor zijn rol bij de aanslag op het WTC in 1993. Hij zit nu levenslang in de gevangenis. Khalid Sheikh Mohammed is nu 58 jaar oud, en zal waarschijnlijk ook niet meer vrijkomen, met of zonder tribunaal.
