De baas van de Russische huurlingengroep Wagner, Jevgeni Prigozjin, heeft gereageerd op ophef over zijn manier om iets aan het personeelstekort te doen waar de paramilitaire organisatie mee kampt. Woensdag doken er beelden op waarin te zien is hoe Prigozjin in een Russische gevangenis rekruten probeert te ronselen. Hij zei op zoek te zijn naar mannen in de leeftijd van 22 tot 50. Deserteren mag niet, en hier staat de doodstraf op. Drank, drugs, plunderen en verkrachten is ook verboden. Gevangenen krijgen gratie in ruil voor zes maanden vechten in Oekraïne.
Tekst gaat verder na de video
Nu heeft Prigozjin volgens de BBC een weerwoord voor Russen die boos zijn over het idee dat veroordeelden vrijkomen om voor Rusland te vechten: ”Of we sturen particuliere militaire ondernemingen en gevangenen, of we sturen jullie kinderen, kies zelf maar”. Als Russen niet willen dat dienstplichtigen worden ingezet, moeten ze maar instemmen met gevangenen.
Met de beelden is ook meteen voor eens en altijd bevestigd dat Jevgeni Prigozjin de baas is bij de Wagner Groep. Prigozjin staat bekend als een oligarch met een bijzonder nauwe band met Vladimir Poetin. Hij bezit een aantal restaurants waar de Russische leider regelmatig zou komen eten, ook met buitenlandse gasten. Dit heeft Prigozjin in de internationale pers de bijnaam ”Poetins kok” opgeleverd.
Prigozjin heeft in het verleden ontkend iets te maken te hebben met Wagner. De organisatie werd in 2014 opgericht door luitenant-kolonel Dmitry Oetkin. Oetkin was van 1993 tot 2013 in dienst bij de GRU, de Russische militaire inlichtingendienst. Hij gaf leiding aan elitetroepen, een brigade van de Spetsnaz. Hij vocht onder andere in Syrië. Na zijn terugkeer naar Rusland begon hij met het opbouwen van een huurlingenleger. Ook zou hij in de privébeveiliging hebben gewerkt voor Prigozjin. De rekruten voor Wagner bestonden voor het overgrote deel uit veteranen van het Russische leger. Een enkeling kwam uit een andere voormalige Sovjetstaat, zoals Armenië of Kazachstan.
Wagner is formeel geen onderdeel van het Russische defensieapparaat, maar gedraagt zich internationaal wel als een handig instrument van Moskou. In de loop van de afgelopen jaren hebben Wagnersoldaten Russisch-gezinde regimes bijgestaan in landen als Soedan, de Centraal-Afrikaanse Republiek, Libië, Venezuela en Mali.
De geleverde diensten kunnen variëren. Soms werkt Wagner mee aan het trainen van soldaten, en soms gaat het om de beveiliging van gevoelige infrastructuur. In andere conflicten vecht Wagner mee aan het front. Hierbij komen regelmatig verhalen naar buiten over het bloedige optreden van de huurlingen, zoals onlangs nog in Mali.
Wagner geeft Moskou de optie om troepen te sturen naar conflictgebieden, terwijl het directe betrokkenheid kan blijven ontkennen. Het gaat immers om een ”particuliere militaire onderneming” en niet om troepen van een onafhankelijk land. Dit geeft ook minder risico’s voor onrust onder de Russische bevolking, mochten er soldaten sneuvelen in het buitenland. Mannen die in dienst treden bij Wagner doen dit immers vrijwillig, al wordt hen wel duidelijk gemaakt waar hun loyaliteit dient te liggen.
In 2019 maakte het Russische tv-programma Vesti Nedeli een reportage over Russische instructeurs in de Centraal-Afrikaanse Republiek. De journalisten waren een jaar eerder al in het land geweest, en hadden de instructeurs kunnen interviewen. Een instructeur ontkende banden te hebben met Wagner, maar kon niet uitleggen in welke hoedanigheid hij dan zijn werk deed.
Vervolgens ving de camera een glimp op van een stuk papier met daarop ”De Tien Geboden van de strijder”. Het eerste gebod: ”Verdedig altijd en overal het belang van Rusland”. Op het papier was ook het silhouet te zien van een medaille die Wagner uitdeelt aan leden die in Syrië en Oekraïne hadden gevochten. Dat laatste conflict was toen nog beperkt tot de oostelijke Donbas-regio.
Wagner wordt ook in verband gebracht met de dood van de Russische onderzoeksjournalist Maksim Borodin, die onderzoek naar de groep deed. Op 12 april 2018 werd Borodin in Jekaterinenburg zwaargewond aangetroffen, nadat hij van een balkon op de vijfde verdieping was gevallen. Hij overleed later in het ziekenhuis. Hij zou eerder die ochtend contact hebben gehad met een vriend over verdachte mannen die rond zijn huis stonden. Hij dacht aanvankelijk dat het politie was, maar het bleek geen huiszoeking te zijn.
Met de Russische invasie in februari kwamen de huurlingen uiteindelijk terecht in Oekraïne, waar personeelstekorten lijken te ontstaan. Wagner vecht daar namelijk niet meer tegen lichtbewapende rebellen, maar tegen een volwaardig leger. Prigozjin zegt in het filmpje ook dat de oorlog niet te vergelijken is met de oorlogen in Tsjetsjenië of Afghanistan.
De Britse krant Independent schreef in april al dat onderzoeknetwerk Bellingcat schatte dat 3.000 Wagnersoldaten waren gedood bij gevechten in Oekraïne. Wagner zou in die periode uit ongeveer 8.000 mensen hebben bestaan. De beelden van de wervingsactie in de gevangenis lijken te bevestigen dat Wagner niet genoeg mensen kan vinden.
Nog even iets over Dmitry Oetkin. De man werd in 1970 geboren in Smoline, in de Oekraïense Socialistische Sovjetrepubliek. Oetkin is dus eigenlijk zelf een Oekraïner. In 2021 dook een foto op waarin Oetkin te zien was zonder T-shirt. Op zijn nek en schouders had hij meerdere tattoos met symbolen uit nazi-Duitsland, waaronder SS-runen en een rijksadelaar. Oetkins roepnaam zou tijdens zijn dienstjaren ”Wagner” zijn geweest, naar de favoriete componist van Hitler. Hier komt de naam van de Wagner Groep vandaan, die nu vecht om Oekraïne te ”denazificeren”.
Meet Dmitry Utkin, ret. lt. col. from GRU/ special forces. Probable founder of Wagner PMC, named after his call-sign that happens to refer to Hitler's favorite composer. He likes Putin, Hitler, tattoos and nazi's. pic.twitter.com/LhbQv8dEYy
— JFS_NL (@JFS_NL) September 16, 2022
