BERLIJN, 7 november (Reuters) – Nu Twitter in rep en roer is sinds ‘s werelds rijkste persoon er vorige week de leiding over nam, heeft Mastodon, een gedecentraliseerd, open alternatief uit het door privacy geobsedeerde Duitsland, een stortvloed aan nieuwe gebruikers gezien.
“De vogel is vrij”, twitterde Tesla-magnaat Elon Musk toen hij zijn overname van Twitter ter waarde van 44 miljard dollar afrondde. Maar veel voorstanders van vrije meningsuiting reageerden ontzet op het vooruitzicht dat ‘s werelds “stadsplein” door één persoon wordt gecontroleerd en gingen op zoek naar andere opties.
Voor het grootste deel lijkt Mastodon op Twitter, met hashtags, politieke discussies en technisch geklets dat plaats moet maken voor kattenfoto’s.
Maar terwijl Twitter en Facebook worden gecontroleerd door één instantie – een bedrijf – is Mastodon geïnstalleerd op duizenden computerservers, grotendeels beheerd door vrijwillige beheerders die hun systemen samenvoegen in een federatie.
Mensen wisselen berichten en links uit met anderen op hun eigen server – of Mastodon-‘instance‘ – en ook, bijna net zo gemakkelijk, met gebruikers op andere servers in het groeiende netwerk.
Mastodon is het resultaat van zes jaar werk van Eugen Rochko, een jonge Duitse programmeur, en is ontstaan uit zijn wens om een publieke ruimte te creëren die niet onder controle staat van één enkele entiteit. Dat werk begint vruchten af te werpen.
“We hebben vandaag 1.028.362 maandelijkse actieve gebruikers op het netwerk bereikt,” tootte Rochko – Mastodon’s versie van tweeten – op maandag. “Dat is best cool.”
Dat is nog steeds klein vergeleken met zijn gevestigde rivalen. Twitter meldde 238 miljoen dagelijks actieve gebruikers die vanaf het tweede kwartaal van 2022 een advertentie hadden gezien. Facebook zei dat het vanaf het derde kwartaal 1,98 miljard dagelijks actieve gebruikers had.
Maar de sprong in Mastodon-gebruikers in een paar dagen is toch opzienbarend.
“Ik heb de afgelopen week meer nieuwe volgers gekregen op Mastodon dan in de afgelopen vijf jaar,” schreef Ethan Zuckerman, een social media expert aan de Universiteit van Massachusetts in Amherst, vorige week.
Voordat Musk op 27 oktober de overname van Twitter afrondde, groeide Mastodon gemiddeld met 60-80 nieuwe gebruikers per uur, volgens het veel geciteerde Mastodon Users account. Het toonde 3568 nieuwe registraties in een uur op maandagochtend.
Rochko begon Mastodon in 2016, toen geruchten de ronde deden dat PayPal-oprichter en Musk-bondgenoot Peter Thiel Twitter wilde kopen.
“Een rechtse miljardair zou een de facto openbaar nutsbedrijf kopen dat niet openbaar is”, vertelde Rochko eerder dit jaar aan Reuters. “Het is echt belangrijk om dit wereldwijde communicatieplatform te hebben waar je kunt leren wat er in de wereld gebeurt en kunt chatten met je vrienden. Waarom wordt dat gecontroleerd door één bedrijf?”
Er is geen tekort aan andere sociale netwerken die klaar staan om een eventuele uittocht van Twitter te verwelkomen, van Bytedance’s Tiktok tot Discord, een chatapp die nu populair is ver buiten zijn oorspronkelijke achterban van gamers.
De voorstanders van Mastodon zeggen dat zijn gedecentraliseerde aanpak hem fundamenteel anders maakt: in plaats van naar de centraal aangeboden dienst van Twitter te gaan, kan elke gebruiker zijn eigen provider kiezen of zelfs zijn eigen Mastodon-instantie beheren, net zoals gebruikers kunnen e-mailen via Gmail of een door hun werkgever verstrekt account of hun eigen e-mailserver kunnen beheren.
Geen enkel bedrijf of persoon kan zijn wil opleggen aan het hele systeem of het allemaal platleggen. Als een extremistische stem opduikt met een eigen server, zeggen de voorstanders, is het gemakkelijk genoeg voor andere servers om de banden met die server te verbreken, zodat die alleen nog met zijn eigen krimpende groep volgelingen en gebruikers kan praten.
De gefedereerde aanpak heeft nadelen: het is moeilijker om mensen te vinden om te volgen in de anarchistische wildgroei van Mastodon dan op het keurig geordende stadsplein dat het centraal beheerde Twitter of Facebook kunnen bieden.
Maar volgens de groeiende groep aanhangers wegen die op tegen de voordelen van de architectuur.
Rochko, wiens stichting Mastodon werkt met een klein crowdfund budget en een bescheiden subsidie van de Europese Commissie, heeft een bijzonder ontvankelijk publiek gevonden onder privacy-bewuste Europese regelgevers.
De Duitse commissaris voor gegevensbescherming voert een campagne om overheidsinstanties ertoe te bewegen hun Facebook-pagina’s te sluiten, omdat er volgens hem geen manier is om daar een pagina te hosten die voldoet aan de Europese privacywetgeving.
Overheden zouden moeten overstappen op de eigen Mastodon-instantie van de federale overheid, zegt hij. De Europese Commissie onderhoudt ook een server voor EU-instanties om van te profiteren.
“Er mag geen exclusieve informatie worden verzonden via een juridisch twijfelachtig platform”, zei commissaris voor gegevens Ulrich Kelber eerder dit jaar.
Hoewel Mastodon drukker is dan ooit tevoren, heeft het nog steeds weinig van de grote namen uit de politiek en showbizz die Twitter tot een verslavend online huis voor met name journalisten hebben gemaakt. Weinigen kennen komiek Jan Boehmermann – Duitslands antwoord op John Oliver – buiten zijn land, maar er komen dagelijks meer namen bij.
Voor Rochko, de enige fulltime medewerker van het project, die in zijn huis in een klein stadje in Oost-Duitsland programmeert voor een bescheiden maandsalaris van 2.400 euro, gaat het werk door.
“Zou je me geloven als ik je vertelde dat ik extreem moe ben?” tootte hij zondag.
