(Bloomberg, 10 oktober 2023) – Oostenrijk verliest de strijd tegen desinformatie volgens minister van Justitie Alma Zadic.
Met misleidende en haatdragende inhoud die online toeneemt, gelooft Zadic dat openbare instellingen gewoonweg niet de middelen hebben om de output van slechte actoren te evenaren.
“We kunnen niet concurreren, vooral niet als het gaat om desinformatie of complottheorieën,” zei de 39-jarige minister van de Groene Partij vorige maand in een interview in Wenen.
Terwijl mis- en desinformatie democratische instellingen over de hele wereld op de proef stellen, spelen deze kwesties in Oostenrijk nu rond een voormalige kanselier.
Hij zal later deze maand terecht zal staan op beschuldiging van corruptie in verband met het afleggen van valse getuigenissen voor het parlement.
Sebastian Kurz, lid van de conservatieve Volkspartij die tussen 2017 en 2021 kanselier was, is er afzonderlijk van beschuldigd desinformatie te hebben aangewakkerd door met overheidsgeld vervalste opiniepeilingen te plaatsen in de Oostenrijkse media voordat hij zijn ambt aanvaardde.
Kurz, die uit de politiek stapte nadat aanklagers een onderzoek naar de zaak hadden ingesteld, ontkent enig wangedrag. De zaak is een bliksemafleider geworden voor online samenzweringstheoretici.
In de aanloop naar het proces zei Zadic dat ze zich heeft gericht op het versterken van de legitimiteit van het rechtssysteem van het land.
Sinds de invasie van Oekraïne is er een toename van desinformatie die haar oorsprong vindt in Rusland of Russische belangen wil dienen.
Vorige maand publiceerde de Europese Commissie een onderzoek waaruit bleek dat 8% tot 9% van alle accounts op het Facebookplatform van X en Meta in Spanje, Polen en Slowakije zich bezighielden met het verspreiden van valse informatie. Een groot deel daarvan hield verband met Rusland.
Met de Europese parlementsverkiezingen die volgend jaar juni plaatsvinden, delen veel ambtenaren de zorg van Zadic dat democratische instellingen niet in staat zullen zijn om door deze ruis heen te prikken.
“Dit is een miljoenen kostend massamanipulatiewapen”, zei Vera Jourova, vicevoorzitter van de Europese Commissie, toen ze het rapport presenteerde. “We moeten verwachten dat het Kremlin en anderen actief zullen zijn voor onze Europese verkiezingen.”
Wat de zaken nog ingewikkelder maakt, is het feit dat sommige gekozen functionarissen bereid zijn valse informatie te verspreiden.
In het afgelopen jaar verklaarde Reporters Without Borders dat politieke actoren betrokken waren bij desinformatie- en propagandacampagnes in tweederde van de onderzochte landen.
Sinds hij uit de politiek is, is de voormalige Oostenrijkse kanselier een wereldwijde strateeg geworden voor Thiel Capital, het investeringsbedrijf van miljardair Trump-donor Peter Thiel. Ook heeft hij deelgenomen aan social media-campagnes om het Oostenrijkse publiek ervan te overtuigen dat hij het slachtoffer is van een ingewikkelde valstrik.
Zijn tactiek is vrij typerend voor populisten, die vaak sociale media gebruiken om traditionele instellingen en media te omzeilen en rechtstreeks een beroep te doen op het publiek.
Los daarvan hebben twee recente documentaires over Kurz’ machtsovername geprobeerd om zijn imago op te poetsen. Geen van beide focust op de lopende corruptieonderzoeken en beide schetsen een sympathiek portret van de voormalige premier als een populaire politicus die onterecht uit zijn ambt is gezet.
Het is onduidelijk wie voor de films heeft betaald. Bij de première waren verschillende huidige en voormalige ministers aanwezig. Kurz heeft elke financiële betrokkenheid ontkend.
Dit alles speelt zich af in een medialandschap dat al vervuild is met desinformatie. In Oostenrijk gebruikt de Vrijheidspartij regelmatig sociale media om onjuiste informatie en samenzweringstheorieën te verspreiden over de gevaren van vaccins, Rusland en de zogenaamde mondiale elite.
De partij staat aan de leiding in de peilingen in de aanloop naar de algemene verkiezingen van volgend jaar.
Sinds zijn aantreden in 2020 is Zadic niet alleen vertrouwd geraakt met desinformatie en nepnieuws, maar ook met online pesterijen en intimidatie.
Nadat ze de eerste Oostenrijkse minister met een migrantenachtergrond was geworden, werd de in Bosnië geboren politica overspoeld met haatmail en doodsbedreigingen en kreeg ze 24 uur per dag beveiliging toegewezen.
Haar ervaring was geen uitzondering. Uit onderzoek van de Interparlementaire Unie, een organisatie van nationale parlementen, bleek dat hoewel slechts 26 procent van de parlementariërs wereldwijd vrouw is, bijna 80 procent van hen te maken heeft gehad met online pesterijen en intimidatie.
Twee op de vijf hebben te maken gehad met bedreigingen met seksueel geweld en de dood.
Voor Zadic weerspiegelen dergelijke bedreigingen de giftige politieke cultuur die zij en andere gekozen functionarissen nu proberen in te dammen.
“Er is niets gevaarlijker dan het delegitimeren van onze instellingen,” zei Zadic. “Het vertrouwen in deze instellingen verzwakken betekent het vertrouwen in de rechtsstaat en uiteindelijk het vertrouwen in onze democratie doen wankelen.”
