(Juan Pablo Spinetto, Bloomberg, 20 november 2023) – Javier Milei’s overwinning in de Argentijnse presidentsverkiezingen opent een nieuw en onzeker hoofdstuk in de ingewikkelde geschiedenis van de Zuid-Amerikaanse natie.
Milei is voorzichtig geweest in zijn eerste woorden als verkozen president, kwam gematigd over en stak een hand uit naar iedereen die zich wil aansluiten bij zijn politieke project om Argentinië “opnieuw op te bouwen”.
Maar het land heeft geen tijd te verliezen. Met een inflatie van naar verwachting meer dan 180% tegen het einde van het jaar, krimpende bedrijvigheid en geen internationale reserves bij de centrale bank, groeit het risico dat de economie uit de hand loopt.
Hier zijn vier belangrijke punten om in de gaten te houden na de overwinning van de libertaire outsider:
Hoewel de nieuwe president over minder dan drie weken het roer overneemt, is dat een eeuwigheid voor de befaamde wispelturige politiek van de op één na grootste economie van Zuid-Amerika.
Na maanden van strenge kapitaalcontroles is een devaluatie van de Argentijnse peso zo goed als zeker nu de parallelle koers bijna een derde van de officiële munt bedraagt.
Het risico van een politiek vacuüm tot Milei’s inauguratie op 10 december is reëel en speculaties over het opstappen van minister van Economie Sergio Massa na zijn nederlaag zondag waren een vroege indicatie van beleidsleegte.
Massa zei dit toen hij Milei opriep om met vertrekkende president Alberto Fernandez te praten om een kalme overgang te verzekeren, waarbij hij leek af te zien van zijn taken als economische tsaar.
Milei heeft geen ervaring als uitvoerende macht en heeft slechts twee jaar als nationale wetgever gediend. Hij zal al vroeg op de proef worden gesteld bij het vinden van een balans tussen werken aan een zo ordelijk mogelijke overgang en het vermijden van verantwoordelijkheid voor de laatste dagen van de regering.
In de tussentijd zou Fernandez, die de afgelopen maanden meestal afwezig was terwijl zijn bondgenoot Massa het presidentschap betwistte, meer dan blij zijn als Milei zelfs maar een deel van de gevolgen van de verwachte volatiliteit op zich zou nemen. Iets wat de verkozen president leek te erkennen in zijn overwinningstoespraak.
De huidige regering “moet haar verantwoordelijkheid nemen tot het einde van het mandaat”, zei Milei.
Maandagochtend bevestigde de verkozen president dat hij Fernandez zal ontmoeten, maar zonder aan te geven wanneer de ontmoeting zal plaatsvinden.
Milei’s grootste politieke uitdaging zal zijn gebrek aan steun in het Congres, waar zijn partij slechts een minderheid van senatoren en een fractie van de vertegenwoordigers in het Lagerhuis telt.
Milei zal de komende drie weken moeten gebruiken om een nieuwe begroting voor 2024 en noodmaatregelen op te stellen die het Congres meteen kan goedkeuren als hij wil dat zijn presidentschap goed begint.
Het sterker dan verwachte resultaat van zondag, waarbij Milei het grootste deel van de bevolking achter zich kreeg sinds Argentinië in 1983 terugkeerde naar de democratie, geeft de libertaire econoom een duidelijk mandaat voor verandering.
De gekozen president zal kunnen profiteren van zijn alliantie met voormalig president Mauricio Macri, die Milei snel steunde nadat zijn pro-zakelijke coalitie in de eerste ronde van oktober het onderspit delfde.
Macri kan een winnaar zijn van de verkiezing, omdat hij geloofwaardigheid heeft bij de nieuwe regering en invloed kan uitoefenen op Milei. Maar zijn coalitie zal nu waarschijnlijk verdeeld zijn, met de rechtse partijen die Milei steunen en de meer centristische en linkse groepen die liever in de oppositie blijven.
Tegelijkertijd zal het Peronisme waarschijnlijk een periode van interne conflicten en beschuldigingen ingaan.
Milei’s vermogen om congresstemmen te winnen binnen de meer gematigde elementen van het Peronisme zal waarschijnlijk de sleutel zijn tot bestuurbaarheid in het begin van zijn termijn.
Team Milei heeft nog niet laten weten wie zijn minister van Economie wordt. De selectie van de belangrijkste minister in het kabinet zal zeker afhangen van hoe serieus hij is met het idee om de peso te laten vallen en de economie te dollariseren.
Duidelijk is dat hij, in tegenstelling tot de vorige regering, iemand zal willen benoemen die vanaf de eerste dag drastische oplossingen wil doorvoeren.
“Er is geen ruimte voor geleidelijke maatregelen”, zei de gekozen president zondag.
Een adviseur dicht bij Milei zei dat de campagne drie economen die in de regering van Macri dienden, heeft overwogen voor de baan: Federico Sturzenegger, Demian Reidel en Luis Caputo. Andere namen die zijn genoemd zijn Guillermo Nielsen, een voormalig minister van Financiën.
Maar een volledige dollarisering waarbij de peso onmiddellijk wordt afgeschaft, zou voor sommige kandidaten een obstakel zijn. Dit omdat ze dan het monetaire beleid zouden moeten opgeven, aldus de adviseur, die niet bij naam genoemd wilde worden, omdat hij commentaar gaf op privégesprekken.
Waar er meer zekerheid is, is over wie de centrale bank van Argentinië zal leiden: hij is van plan om de sleutels te overhandigen aan econoom Emilio Ocampo, Milei’s informele adviseur over het dollariseringsprogramma, zodat hij het kan afsluiten, vertelde hij Bloomberg News in een interview van 16 augustus.
Milei heeft tijdens de campagne herhaaldelijk gezegd dat hij, als hij gekozen wordt, de inflatie de kop in zou drukken. Die inflatie koppelde hij aan “politieke zwendel” in een boodschap die aansloeg bij Argentijnen – vooral jonge kiezers – die moe waren van jaren van op hol geslagen prijzen.
Hij moet nu een stabilisatieplan formuleren om aan die verwachtingen te voldoen, iets wat de vertrekkende regering weigerde te doen uit angst voor de politieke gevolgen van shocktherapie.
Wie een van de hoogste inflatiepercentages ter wereld kan bedwingen, zal waarschijnlijk een enorme populariteitsboost krijgen, goodwill kweken in het congres en een goede uitgangspositie verwerven om Argentinië twee termijnen te regeren.
Maar zelfs een poging om dat doel te bereiken zal op de korte termijn waarschijnlijk leiden tot volatiliteit en sociale spanningen. Hierbij zullen voorstellen voor aanzienlijke bezuinigingen op de overheidsuitgaven een rem zetten op de groei en vragen oproepen over het vermogen om onder dergelijke omstandigheden te regeren.
De meer hardlinkse partijen in Argentinië hebben geen tijd verspild met het waarschuwen van Milei dat hij felle oppositie zal krijgen.
“Elk stabilisatieprogramma dat de inflatie met succes wil terugdringen, moet het geconsolideerde overheidstekort in zijn geheel aanpakken”, aldus JPMorgan Chase & Co.
Analisten Diego Pereira, Lucila Barbeito en Gorka Lalaguna schreven zondag in een onderzoeksnota dat ze verwachten dat de Argentijnse economie volgend jaar met 3% zal krimpen als gevolg van de verwachte aanpassing.
“Milei’s beleid lijkt goed afgestemd op schoktherapie, zowel fiscaal als monetair.”
