(James Jordan, Samya Kullab, Illia Novikov, Kharkiv, AP, 1 december 2023) – De Oekraïense president Volodymyr Zelensky zegt dat de oorlog met Rusland zich in een nieuwe fase bevindt. De winter zal de gevechten naar verwachting bemoeilijken na een tegenoffensief in de zomer dat niet het gewenste resultaat opleverde vanwege aanhoudende tekorten aan wapens en grondtroepen.
Ondanks de tegenslagen zegt hij dat Oekraïne niet zal opgeven.
“We hebben een nieuwe fase van oorlog, en dat is een feit,” zei Zelensky donderdag in een exclusief interview met The Associated Press in Kharkiv in het noordoosten van Oekraïne na een morele oppepper in de regio. “De winter als geheel is een nieuwe fase van oorlog.”
Op de vraag of hij tevreden was met de resultaten van het tegenoffensief, gaf hij een complex antwoord.
“Kijk, we deinzen niet terug, ik ben tevreden. We vechten met het tweede beste leger ter wereld, ik ben tevreden,” zei hij, verwijzend naar het Russische leger. Maar hij voegde eraan toe: “We verliezen mensen, daarover ben ik niet tevreden. We hebben niet alle wapens gekregen die we wilden, ik kan niet tevreden zijn, maar ik kan ook niet te veel klagen.”
Zelensky zei ook dat hij vreest dat de oorlog tussen Israël en Hamas het conflict in Oekraïne dreigt te overschaduwen, omdat concurrerende politieke agenda’s en beperkte middelen de stroom van Westerse militaire hulp naar Kiev in gevaar brengen.
En die bezorgdheid wordt versterkt door het tumult dat onvermijdelijk ontstaat tijdens een Amerikaans verkiezingsjaar en de mogelijke gevolgen daarvan voor zijn land, dat de internationale gemeenschap grotendeels achter zich heeft zien scharen na de Russische invasie van 24 februari 2022.
Het langverwachte tegenoffensief, ondersteund door tientallen miljarden dollars aan Westerse militaire hulp, waaronder zware wapens, heeft niet de verwachte doorbraken opgeleverd. Sommige Oekraïense functionarissen maken zich nu zorgen of verdere hulp wel zo genereus zal zijn.
Tegelijkertijd raken de munitievoorraden uitgeput, waardoor de Oekraïense operaties op het slagveld tot stilstand dreigen te komen.
Nu de winter het oorlogvoerende Oekraïne opnieuw zal bedekken, moeten militaire leiders het hoofd bieden aan nieuwe, maar vertrouwde uitdagingen nu het conflict tegen het einde van zijn tweede volle jaar loopt: er zijn vriestemperaturen en de dorre velden die soldaten blootstellen. En er is de hernieuwde dreiging van wijdverspreide Russische luchtaanvallen in steden die gericht zijn op energie-infrastructuur en burgers.
Op 25 november lanceerde Moskou zijn meest omvangrijke drone-aanval van de oorlog, waarbij de meeste van de 75 in Iran gemaakte Shahed-drones het op Kiev gemunt hadden, een verontrustend precedent voor de komende maanden.
“Daarom is een winteroorlog moeilijk,” zei Zelensky.
Hij gaf een openhartige beoordeling van het tegenoffensief van afgelopen zomer.
“We wilden snellere resultaten. Vanuit dat perspectief hebben we helaas niet de gewenste resultaten bereikt. En dat is een feit,” zei hij.
Oekraïne kreeg niet alle wapens die het nodig had van bondgenoten, zei hij, en beperkingen in de omvang van zijn militaire macht verhinderden een snelle opmars, zei hij.
“Er is niet genoeg kracht om sneller de gewenste resultaten te bereiken. Maar dit betekent niet dat we moeten opgeven, dat we ons moeten overgeven,” zei Zelensky. “We hebben vertrouwen in onze acties. We vechten voor wat van ons is.”
Er waren een aantal positieve punten van de afgelopen maanden, zei hij.
Oekraïne is erin geslaagd om steeds meer territoriale winst te boeken tegen een beter bewapende en versterkte vijand, zei Zelensky.
Daarnaast is de macht van de Zwarte Zeevloot van Moskou verminderd, na Oekraïense aanvallen die door de luchtafweer heen zijn gedrongen en het hoofdkwartier op de bezette Krim hebben getroffen, voegde Zelensky eraan toe.
En een tijdelijke graancorridor die door Kiev is ingesteld nadat Rusland zich had teruggetrokken uit een overeenkomst in oorlogstijd om de veilige export te garanderen, werkt nog steeds.
Zelensky blijft echter niet stilstaan bij het verleden, maar richt zich op de volgende fase – het stimuleren van de binnenlandse wapenproductie.
Een aanzienlijk deel van de Oekraïense begroting is daarvoor bestemd, maar de huidige productie is bij lange na niet genoeg om het tij van de oorlog te keren. Nu kijkt Zelensky naar westerse bondgenoten, waaronder de VS, om gunstige leningen en contracten aan te bieden om dat doel te bereiken.
“Dit is de uitweg,” zei Zelensky, eraan toevoegend dat niets Rusland meer angst aanjaagt dan een militair zelfvoorzienend Oekraïne.
Tijdens zijn laatste ontmoeting met de Amerikaanse president Joe Biden, leden van het Congres en andere topambtenaren deed hij een dringende oproep: geef Oekraïne goedkope leningen en licenties om Amerikaanse wapens te produceren.
“Geef ons deze mogelijkheden en we zullen bouwen,” zei hij tegen hen. “Wat voor moeite en tijd het ook kost, we zullen het doen, en we zullen het heel snel doen.”
Zelensky blijft bezorgd dat de onrust in het Midden-Oosten, de meest gewelddadige in decennia, de wereldwijde aandacht en middelen dreigt weg te nemen van het vermogen van Oekraïne om zichzelf te verdedigen.
“We zien nu al de gevolgen van de verschuiving in aandacht van de internationale gemeenschap vanwege de tragedie in het Midden-Oosten,” zei hij. “Alleen blinden zien dit niet.”
Oekraïners begrijpen “dat we ook moeten vechten voor aandacht voor de volledige oorlog,” zei hij. “We mogen niet toestaan dat mensen de oorlog hier vergeten.”
Die verandering in focus zou kunnen leiden tot minder economische en militaire hulp voor zijn land, zei hij. In een duidelijke poging om die vrees weg te nemen, zijn Amerikaanse en Europese functionarissen Kiev blijven bezoeken sinds de aanslagen van 7 oktober in Israël.
De verschuiving baart hem nog steeds zorgen, zei Zelensky.
“Aandacht staat gelijk aan hulp. Geen aandacht betekent geen hulp. We vechten voor elk beetje aandacht,” zei hij. “Zonder aandacht kan er zwakte ontstaan in het Amerikaanse Congres.”
Met het oog op de komende Amerikaanse presidents- en congrescampagnes, waar Biden te maken krijgt met scepsis over zijn trouwe steun voor Kiev, erkende Zelensky dat “verkiezingen altijd een schok zijn, en dat is volkomen begrijpelijk”.
Uit een recente opiniepeiling van AP in de VS bleek dat bijna de helft van de Amerikanen vindt dat er te veel wordt uitgegeven aan Oekraïne. Een toenemend aantal Republikeinen is geen voorstander van het sturen van meer hulp en het is niet duidelijk of en wanneer een verzoek van het Witte Huis voor extra hulp zal worden goedgekeurd door het Congres.
Toen hem hiernaar gevraagd werd, antwoordde Zelensky dat “de keuze van de Amerikanen de keuze van de Amerikanen is”.
Maar hij stelde dat door Oekraïne te helpen, de Amerikanen ook zichzelf helpen.
“In het geval van Oekraïne, als de veerkracht vandaag faalt door gebrek aan hulp en tekorten aan wapens en financiering, zal dat betekenen dat Rusland hoogstwaarschijnlijk NAVO-landen zal binnenvallen,” zei hij. “En dan zullen de Amerikaanse kinderen vechten.”
Zelensky heeft onlangs geprobeerd om ervoor te zorgen dat de oorlogsmachine van Oekraïne naar behoren functioneert door een aantal topambtenaren van de regering op te schonen. Hiermee wilde hij een van zijn andere doelen bereiken, namelijk het bestrijden van corruptie in een post-Sovjetinstelling die wemelt van de corruptie als opmaat naar toetreding tot de Europese Unie.
Hij zei dat hij moet weten hoe wapens, voorraden, voedsel en zelfs kleding aan het front worden geleverd – en wat daar niet aankomt.
“Aan de ene kant is dit niet de taak van de president, maar aan de andere kant kan ik diegenen vertrouwen die de informatie niet alleen aan mij hebben doorgegeven, maar het mij persoonlijk hebben verteld,” zei hij.
De statische gevechtslijnen hebben niet geleid tot druk van de Oekraïense bondgenoten om te onderhandelen over een vredesakkoord met Rusland.
“Ik voel het nog niet,” zei hij, hoewel hij eraan toevoegde: “Sommige stemmen worden altijd gehoord.”
Oekraïne wil “de vredesformule doordrukken en er zoveel mogelijk landen van de wereld bij betrekken, zodat ze Rusland politiek isoleren”, merkte hij op.
De oorlog heeft het ook onmogelijk gemaakt om presidentsverkiezingen te houden in Oekraïne, die volgens de grondwet oorspronkelijk in maart zouden plaatsvinden, zei hij.
Hoewel Zelensky zei dat hij bereid was om verkiezingen te houden, zijn de meeste Oekraïners dat niet, omdat ze geloven dat zo’n stemming “gevaarlijk en zinloos” is terwijl de oorlog om hen heen woedt.
Met een begroting die voorziet in 22% van het BBP van het land voor defensie en nationale veiligheid, wordt de Oekraïense economie geherstructureerd rond een oorlog zonder einde in zicht, net als het dagelijkse leven van de burgers.
Dat riep nog een vraag op: hoe lang kan Zelensky het nog volhouden om leider te zijn van een land in oorlog?
Er zijn geen woorden om te beschrijven hoe moeilijk de baan is, zei hij, maar hij kan zich ook niet voorstellen dat hij de post zou verlaten.
“Dat kun je echt niet doen,” zei hij. “Dat zou heel oneerlijk, verkeerd en zeker demotiverend zijn.”
