Kamil Kowalcze, Bloomberg, 2 februari – Duitslands parlement staat op het punt om een zwaarbevochten begroting voor 2024 goed te keuren, maar dat zal waarschijnlijk weinig uitstel bieden in wat een slepende nationale ruzie over geld is geworden.
Het wetsvoorstel dat vrijdag moet worden goedgekeurd, zal het meest urgente geschil beslechten dat is ontstaan na een gerechtelijke uitspraak half november over het lenen van geld door de overheid. Hoewel dat tot nu toe de zwaarste test is geweest voor de coalitie van kanselier Olaf Scholz, doemt er een nog grotere strijd op voor de begroting van volgend jaar.
Het probleem voor de alliantie van drie partijen is een gat van ongeveer 20 miljard euro voor het financieringsplan van 2025, volgens mensen die bekend zijn met de berekeningen. Om dit aan te pakken is een compromis nodig tussen de politieke partners die maandenlang hebben geworsteld om het onder vier ogen eens te worden.
Die impasse illustreert hoe ver een uitspraak van het Grondwettelijk Hof, dat het gebruik van buitenbalansfinanciering in twijfel trok, het kleed onder de regering van Scholz heeft weggetrokken.
Het betekende dat enorme uitgavenverplichtingen die ten grondslag lagen aan het coalitieakkoord plotseling werden beperkt door een leenlimiet die de partijen dachten te hebben omzeild.
De begroting voor dit jaar brengt Duitsland terug naar de grondwettelijke rem op schulden die sinds 2020 was opgeschort – eerst vanwege de pandemie en daarna door de gevolgen van de Russische aanval op Oekraïne.
Het bereiken van dat akkoord is de regering duur komen te staan. De begrotingscrisis heeft de populariteit van de liberale Vrije Democraten van minister van Financiën Christian Lindner, de sociaaldemocraten van Scholz en de Groenen van Robert Habeck nog verder aangetast.
Dit komt bovenop het verlies aan steun dat ze het afgelopen jaar al hadden geleden door de voortdurende ruzies.
Het duurde meer dan een maand om tot de nieuwe overeenkomst te komen. De onderhandelingen leidden onder meer tot bezuinigingen op sociale uitkeringen en subsidies, die vooral de landbouwsector troffen en ertoe leidden dat boeren wekenlang de straat op gingen.
Duizenden andere gefrustreerde burgers sloten zich bij hen aan, evenals vertegenwoordigers van de rechtse AfD. Die politieke dreigt dit jaar verder op te rukken bij de verkiezingen voor het Europees Parlement en bij de deelstaatverkiezingen in haar oostelijke kerngebieden.
Het compromis dat Scholz, Lindner en Habeck voor dit jaar sloten, hield in dat een deel van de bezuinigingen op de begroting voor boeren moest worden teruggedraaid en dat een reserve van meer dan 6 miljard euro moest worden aangesproken.
Maar door het kwaad bloed dat door deze ruzie is gezet, kunnen de wetgevers in Berlijn zich nu niet meer voorstellen hoe de coalitie verder zal gaan met het financieringsplan voor 2025.
Het zal niet mogelijk zijn om daar overeenstemming over te bereiken zonder de mensen de pijn te laten voelen, zei een hoge ambtenaar, die op voorwaarde van anonimiteit sprak omdat de besprekingen privé blijven.
Aangezien belastingverhogingen een rode lijn zijn voor de FDP van Lindner, zijn bezuinigingen op uitgaven en subsidies de enige opties. Een ander knelpunt is de noodzaak om de Duitse strijdkrachten te moderniseren en te voldoen aan de NAVO-richtlijn van 2% van de productie voor defensie-uitgaven.
De duurzamere oplossing om het keurslijf voor leningen te hervormen is politiek niet haalbaar, omdat hiervoor een tweederde meerderheid in het parlement nodig is.
Friedrich Merz, leider van Duitslands grootste oppositiepartij, de conservatieve CDU, heeft dat al uitgesloten. De FDP is er ook tegen.
Nu de aandacht uitgaat naar de nieuwe ronde begrotingsbesprekingen, kwam het panel van onafhankelijke economische adviseurs van de regering deze week met een aantal voorstellen om de impasse te doorbreken.
De voorstellen bevatten drie hoofdelementen:
Het voorstel “verhoogt de flexibiliteit van het begrotingsbeleid”, aldus Monika Schnitzer, professor vergelijkende economie aan de Ludwig-Maximilians-Universiteit München, die voorzitter is van het panel.
“Het maakt toekomstgerichte overheidsuitgaven mogelijk en regelt de overgang na een noodsituatie zonder de houdbaarheid van de overheidsfinanciën te ondermijnen,” zei ze.
