Op de 14e mei waren de bruikbare toestellen van de LVA nog op de vingers van een onhandig iemand uit een houtzagerij te tellen. Ze vlogen slechts een paar missies waarbij een groep van vijf D-XXIs richting de Grebbelinie de grootste formatie was aan Nederlandse kant deze laatste strijddag. De D-XXI patrouille nam in de lucht niets waar. Stilte voor de storm die Rotterdam zou treffen…
Voor de mannen in de stelling Kornwerderzand begon de dag om 08:00 uur met Duitse artilleriebeschietingen. Daar moest wat aan gedaan worden. Wat op een Grenada 1983 manier lukte. Er werd vanuit de stelling met een landtelefoon naar Den Helder gebeld waar men met een radioverbinding de artilleriewaarnemingen van Kornwerderzand doorgaven aan de kanonneerboot Hr. Ms. Johan Maurits van Nassau in het IJsselmeer. Zo werden via een omweg de drie 15 cm kanons aan boord geleid. De Duitse artillerie werd met circa honderd schoten tot zwijgen gebracht. De kanonneerboot was de dagen ervoor al bij Vlissingen in actie geweest, waar het een mijnen droppende He-115 had neergeschoten. Helaas werd het schip later bij de oversteek naar Groot-Brittannië tot zinken gebracht waarbij veel marinemensen sneuvelden. De Duitsers zagen op de Afsluitdijk van verdere grondaanvallen af. Alleen de Stuka’s kwamen nog twee keer opdagen. Zonder veel schade aan te richten op de meters beton van de bunkers.
Meer van dit front, zoals het Britse non-aandeel, bij strijdbewijs.nl. Daar wordt tevens gelinkt naar het Kornwerderzandmuseum. De stelling bleef overigens na deze oorlog tot ver in die Koude onderdeel van de Nederlandse verdediging. Versterkt met onder meer tankkoepels (Sherman).
Kanonneerboot Hr. Ms. Johan Maurits van Nassau (foto van- en toelichting bij zuidfrontholland1940.nl)
Hoewel de 13e de opdracht was gegeven om de troepen van de Grebbelinie, de zuidelijk aansluitende Betuwelinie en delen van ons leger hierachter op Vesting Holland terug te trekken, kwamen de orders niet bij iedereen door. Het maakte dat behalve de dekkende troepen om de terugtocht te beveiligen, ook sommige geïsoleerde eenheden door bleven vechten in en rond de Grebbelinie en delen van de Betuwelinie. Dit lokaal doorgaande verzet, soms letterlijk tot de spreekwoordelijke ‘laatste kogel’, de hier en daar slim geplaatste mijnen, samen met de aftochtdekking, maakte dat de Duitsers hun doorbraak bij Rhenen niet konden consolideren. Een ‘s ochtends alles prettig camouflerende grondmist hield de aftocht verder verborgen. Zo kon een groot deel van de terugtrekkende Nederlandse troepen een aftocht maken. Samengevat was dit de situatie op het middenfront toen vanaf circa 17:30 uur de berichten van capitulatie binnendruppelden. Gezien de voor het gevoel succesvolle terugtrekking, met Vesting Holland nog intact, een voor velen onbegrijpelijke capitulatie.
Meer over de terugval op Vesting Holland bij grebbeberg.nl en haar Engelstalige sub-site waroverholland.nl.
De ‘laatste kogel’ werd gebruikt om dit rivierbatterij-kanon onklaar te maken (foto van- en toelichting bij grebbeberg.nl)
In het westelijke deel van het zuidfront rond de Duitse doorbraak bij de Moerdijkbruggen, was het voor de Lichte divisie en zuidelijke eenheden van het 3e Nederlandse legerkorps nog niet voorbij. Ze waren op de flanken van de doorbraak teruggetrokken om achterwaarts een nieuwe verdediging in te richten langs de Merwede op de lijn Alblasserdam-Sliedrecht. Bij Sliedrecht bliezen ze de spoorbrug naar het eiland van Dordrecht op. In Dordrecht zelf, waar de dag ervoor hard gevochten was, werden de troepen eveneens teruggetrokken op de nieuwe lijn. Een als nederlaag beschouwde aftocht, waar een schuldige voor werd gevonden in de persoon van overste Mussert (broer van Anton Mussert, zie 11 mei). Hij werd de 14e door een Nederlandse officier doodgeschoten. Nog steeds een beroerde achternaam om te hebben, dat Mussert.
Aan de Lek kwam het tot gevechten bij Culemborg, waar Nederlandse troepen probeerden een in Duitse handen gevallen brug te bereiken om deze op te blazen. Elementen van het regiment SS Standarte Der Führer wisten de pogingen in felle gevechten te verijdelen.
Samengevat: gehavend en teruggedrongen, maar nog niet verslagen kwam ook voor de eenheden op het Zuidfront de capitulatie als een verrassing.
Meer zuidfrontverslagen bij waroverholland (link 1, 2).
Leichte Infanteriegeschutz IG.18 (foto van- en toelichting bij zuidfront-holland1940)
Voor de 14e was de grootste Nederlandse tegenaanval tot dan toe op gepland. Drie bataljons infanterie, samen meer dan tweeduizend man, ondersteund met antitankgeschut, tien stukken 7 Veld en twee DAF M.39 pantserwagens zouden een aanval op de Duitsers rond Overschie uitvoeren. Tegen 12:00 uur hadden de eenheden hun startlijn voor de aanval bereikt. Daar zagen ze het bombardement, wat kort een verlammende werking had. De wil om te vechten werd echter niet gebroken. De aanval gind door en tijdens felle gevechten werden de Duitsers hier en daar teruggedreven. Uiteindelijk werd de aanval gestaakt nadat het bericht van de lokale Rotterdamse capitulatie doorkwam (afgegeven rond 15:50 uur).
Elders in de stad behielden de Duitsers de vitale bruggen en (geïsoleerde) posities. Hun ‘bevrijding’, het 26e legerkorps met de 9e pantserdivisie op kop was wel gearriveerd, maar nog niet tot in Rotterdam doorgebroken.
Om de strijd te beslechten wilde het lokale Duitse opperbevel een krachtig, tactisch bombardement om het verzet te breken. Vooruitlopend hierop kwam aan de zuidkant een Duitse delegatie onder witte vlag een ultimatum brengen met een eis tot overgave van de troepen in Rotterdam…of: ‘maatregelen die de stad zouden kunnen vernietigen volgen’. Rond 13:00 uur kregen de Duitsers te horen dat de eis tot overgave verworpen was ‘op formele gronden’.
Van hogerhand was echter besloten tot een algeheel bombardement van Rotterdam om een overgave af te dwingen. Het lokale Duitse Korpscommando had nog maar net een herhaalde eis tot overgave van Rotterdam aan de Nederlandse onderhandelaar overhandigd, of de Duitse bommenwerpers verschenen (rond 13:20 uur). Lokale Duitse pogingen om ze terug te roepen slaagde slechts gedeeltelijk. De luiken van de niet omgekeerde bommenwerpers gingen open en Rotterdam kreeg naar schatting 97 ton hoogexplosief te verwerken.
‘Rotterdam na het bombardement (en puinruiming) met de ruïne van de Laurenskerk’ (bijschrift en foto: wiki Rotterdam bombardement pagina – foto: US Government archives)
Er blijft ook heden nog veel onduidelijkheid over de precieze toedracht van het bombardement bestaan. Met name of het Duitse hoofdkwartier met het terreurbombardement het eigen legerkorpscommando passeerde of negeerde. Ook bestaat er onduidelijkheid over het dreigen met soortgelijke bombardementen op andere steden, met name Utrecht. De aanval verraste in ieder geval de para-generaal Kurt Student, die in de zestiger jaren werd geïnterviewd door Aad Wagenaar. Student raakte overigens gewond tijdens de onderhandelingen om overgave van Rotterdam. Wellicht door vuur van zijn eigen troepen.
Opzettelijk of niet, er kwamen als gevolg van het bombardement ongeveer negenhonderd burgers om. Zo’n tachtigduizend burgers raakten dakloos en tienduizenden huizen en gebouwen werden vernield of moesten nadien gesloopt worden. Een deel van de schade werd overigens niet direct door de bommen veroorzaakt, maar door de vele branden die uitbraken. Er werd nog weken nageblust.
Meer over de laatste gevechten in Rotterdam en het bombardement van de stad bij waroverholland.nl (link 1, 2, 3) en in een 2015 Metronieuws artikel van Job Halkes die er ook een dagelijks verslag van maakte.
Net als bij Overschie zouden ook rond Den Haag Nederlandse troepen weer in het offensief gaan om Duitse pockets uit te schakelen. Het zwaartepunt lag hierbij rond Valkenburg. Hoewel de aangewezen eenheden zich formeerden voor de acties, en het ook tot vuurcontacten kwam, was de overgave een feit voor de aanvallen serieus werden ingezet. Wel kwam het nog tot (inleidende) artilleriebeschietingen van Duitse posities.
Meer verslagen bij mei1940 en waroverholland.
Op de D-XXI sweep in de ochtend na werd er weinig gevlogen door de LVA. Veel meer dan de vijf D-XXIs jagers waren er ook niet meer. Een handvol opgelapte of gevorderde (voor export bestemde), haastig provisorisch bewapende G-Is waren eveneens inzetbaar, maar buiten wat verkenningsmissies door onze draadjesvliegtuigen werd er nauwelijks meer gevlogen.
Meer LVA-slot bij bhummel.dds en waroverholland.
Het bombardement van Rotterdam brak de wil om door te gaan in de Nederlandse legertop. Na overleg werd door het opperbevel in eerste instantie alleen besloten tot overgave van Rotterdam (eerder die middag), maar uiteindelijk werd dit de algehele capitulatie. Deze beslissing viel rond 17:00 uur, met een opdracht aan alle sectorcommandanten om de wapens neer te leggen. Tegen 19:00 uur hield generaal Winkelman een radiotoespraak waarin hij de overgave aan Nederland meldde. Vroeg in de avond klonken de laatste schoten, waarna het stil werd. In de ochtend van de 15e mei werd in Rijsoord de overgave officieel ondertekend.
Behalve voor Zeeland. Daar werd de strijd tot de 19e mei voortgezet. Na 15 mei voornamelijk door de Fransen. Een hoofdstuk apart. Te vinden bij waroverholland.
Morgen wordt deze herhaalde serie afgesloten met de nabeschouwing.
