Begin mei presenteerde het Ministerie van Justitie een nieuwe serie voorstel om internetcriminaliteit tegen te gaan. In het voorstel, dat waarschijnlijk eind dit jaar besproken gaat worden, krijgt de politie verregaande nieuwe bevoegdheden. Hoewel de effectiviteit van de aangekondigde maatregelen valt te betwisten, is in ieder geval duidelijk dat ze haaks staan op de privacy van Nederlandse internetgebruikers. Om vrij internetgebruik te waarborgen zijn de Jonge Democraten van plan om TOR, een online netwerk dat het mogelijk maakt om volledig anoniem te internetten, met een extra server te ondersteunen.
De maatregelen die Opstelten aankondigde, geven de Nederlandse politie de mogelijkheid om in het binnen en buitenland in te breken op computers die verdacht worden van criminele activiteiten. Juridisch is dat vreemd: als Nederland een Duitser verdenkt van een autodiefstal moet Nederland bij de Duitse overheid toestemming vragen om buiten haar jurisdictie te werken, maar bij digitale zaken wil Opstelten dat omzeilen. Belangrijker is echter dat de maatregel meer effect zal hebben voor onschuldige burgers dan voor criminelen.
Dat heeft twee oorzaken: allereerst mag de politie niet alleen inbreken op de computer van een crimineel, maar op alle betrokken computers. Wordt jouw computer door criminelen gebruikt om misdaden te plegen? Dan mag de politie je via je computer bespioneren.
Daarnaast maakt het soort software dat de politie gebruikt je computer juist extra gevoelig voor misbruik door criminelen: in Duitsland zijn vergelijkbare voorstellen uitgelopen op een fiasco omdat de virussen die de Duitse overheid gebruikte werden gekaapt door criminele netwerken.
Voor wie hoopt dat de Nederlandse overheid terughoudend omspringt met privacyschendend opsporingsbevoegdheden, ziet het er niet rooskleurig uit: Nederland valt momenteel al de twijfelachtige eer ten deel om Europees kampioen telefoontappen te zijn. Uit cijfers van het Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatiecentrum van het Ministerie van Justitie blijkt dat Nederland in 2012 ruim 22.000 telefoontaps heeft lopen; veel meer dan in andere landen in Europa, en zelfs meer dan de VS! Het voorstel van Opstelten voegt daar onder andere de mogelijkheid tot het afluisteren van Skype-gesprekken aan toe.
De afweging die zou moeten worden gemaakt bij elk voorstel dat privacy dreigt te schenden, is of het aanpakken van criminaliteit opweegt tegen de mate waarin privacy geschonden wordt. Die afweging wordt door Opstelten te licht genomen. De voorstellen van Opstelten lijken voort te vloeien uit een gebrek aan kennis en mankracht, zo stelde ook burgerrechtenorganisatie Bits of Freedom: extra bevoegdheden zijn voornamelijk nodig omdat de politie niet genoeg mankracht heeft om het met de huidige bevoegdheden af te kunnen. Teleurstellend genoeg geldt datzelfde gebrek aan kennis bij het publiek, en daarom blijft de publieke reactie uit.
Gelukkig gaat het met technologie aan beide kanten snel: dankzij een Amerikaans project is het inmiddels mogelijk om met simpele en legale software te voorkomen dat je internetgebruik gevolgd wordt. Deze zogenaamde TOR-node ‘pelt’ je internetverbruik als het ware af in lagen, die via verschillende computers gecodeerd worden voordat ze bij je eindstation arriveren. Wat daartussen gebeurt is voor autoriteiten niet te volgen, zodat niemand erachter kan komen welke websites je bezoekt.
Toen dictators tijdens de Arabische Lente probeerden om communicatie tussen opstandelingen via Twitter en Facebook onmogelijk te maken, konden zij TOR gebruiken om alsnog met elkaar in contact te blijven: zo ondetecteerdbaar is het verkeer van TOR. Hoewel de Nederlandse situatie onvergelijkbaar is, is de wens om vrij met elkaar te blijven communiceren zonder tussenkomst van de overheid niet anders. En wat ook mooi meegenomen is: des te meer TOR-servers er in de wereld zijn, des te sneller het anonieme verkeer verloopt.
Daarom hebben wij als Jonge Democraten zelf een TOR-server opgezet, in protest tegen de manier waarop onze overheid met onze digitale vrijheden omgaat. Dat is iets dat in principe iedereen kan doen: iedereen met een internetaansluiting of een externe server kan bijdragen. Wij hebben ervoor gekozen een aparte server te huren, mede zodat het verkeer sneller is. Op die manier dragen wij bij aan een vrij internet. In Nederland, maar hopelijk ook waar dat nodig is in het buitenland.
Ben je geinteresseerd in TOR, of wil je zelf aan het project bijdragen door het programma op je eigen computer te draaien? Wil je weten hoe je je het beste kan beschermen tegen misbruik? Wij hebben het nodige vooronderzoek gedaan. Voor meer informatie kun je kijken op de site van het project (www.torproject.org) of stuur een mailtje naar [email protected].
Wieke Timmermans en Manuel Buitenhuis zijn voorzitter en algemeen bestuurslid van de Jonge Democraten.
