Het was voorspelbaar: de lage opkomst bij de lokale verkiezingen van gisteren. Hoe kunnen we die verklaren? Als je weleens met Amsterdamse lokale politici hebt gepraat, is duidelijk waarom burgers in Amsterdam niet komen opdagen: er is te veel PR en te weinig emotie.
Om op partijen en kandidaten te stemmen moet je ze niet alleen kennen, je moet ze ook vertrouwen en geloven dat ze staan voor datgene wat je wenst of waar je van droomt. Emotie, woede en kwaadheid: ze zijn de beste indicatoren dat iemand zich echt wil inzetten voor een ideaal, ook als dat ideaal in de politiek-bestuurlijke praktijk niet haalbaar blijkt te zijn.
Onlangs zag ik de Amsterdamse PvdA-fractievoorzitter Marjolein Moorman in een debat. Ze was niet in staat om een beeld te schetsen waar ik een ideaal in kon ontdekken. Dat is misschien ook moeilijk als je partij al ruim vijftig jaar in het college zit. Ed van Thijn mocht in een interview zeggen dat het erg zou zijn als de PvdA straks de grootste niet meer is, want de PvdA heeft veel voor de stad betekend. Dat erken ik, maar dan zijn alle problemen òòk van de PvdA. Maakt de PvdA zich weleens kwaad over die problemen? Het lijkt er niet op.
D66 is ook zo’n club. De Amsterdamse lijsttrekker Jan Paternotte kan mooie verhaaltjes vertellen die hij ongetwijfeld met voetnoten kan onderbouwen. Maar is hij weleens boos? Wat is voor Paternotte echt onaanvaardbaar? Wat accepteert hij niet? We horen er niks over. Er komen slechts technische voorstellen over vergunningsaanvragen en erfpacht.
Ik sprak onlangs een zeer charmante D66’er: Pieter Rietman. Het ging over de standpunten van D66 Amsterdam over homoseksualiteit. D66 neemt allerlei standpunten in over zaken waar ze niet over gaat, zoals roze horeca. Er worden in Amsterdam ook homo’s weggetreiterd. Rietman zegt dat ‘vreselijk’ te vinden en gooit er een anti-discriminatieprogramma tegenaan. Ik zal Rietman niet verwijten dat hij niet oprecht is en het wegpesten van homo’s goedpraat. Hij zal menen wat hij zegt. Maar ik hoor geen woede over verdwenen grondrechten. Het onderwerp is toch wat blasé, nietwaar?
Zo bezien was de hele Amsterdamse campagne een aaneenschakeling van niet-oprecht overkomende uitspraken over maatschappelijke thema’s. Ze komen uit rapporten, niet uit het hart. En als ze wel uit het hart komen, komt dat niet zo over. De partijen vallen over elkaar heen om met PR-praatjes te laten zien hoe sociaal ze zijn, maar de voornamen van de lijsttrekkers: Pieter, Roderick, Laurens en Rutger, verhullen weinig over hoe ver dit thema van ze afstaat.
GroenLinks Amsterdam schreef een geweldige folder. ‘Stel dat het om mensen gaat en niet om cijfers’. Ik krijg tranen in mijn ogen bij dat idee. Maar niemand van GroenLinks heeft dit kunnen overbrengen zoals de folder dat kon. Over de folder is weken vergaderd en de tekst is extreem gepolijst. Hij roept precies de goede emotie op, maar er is niemand die die emotie oprecht en niet-ingestudeerd kan uitdragen. En dus gelooft niemand die GroenLinks-PR. Ook GroenLinks-bestuurders kijken naar cijfers.
In de Amsterdamse politiek is alles PR geworden. Er wordt gewikt en gewogen welke standpunten het beste aanslaan bij de kiezer en dus lijken alle programma’s op elkaar. De campagne wordt zo goed mogelijk gepland en voorbereid om een zo goed mogelijk beeld te kunnen neerzetten. Iedereen is gespeeld boos over allerlei zaken omdat men heeft gelezen dat het een probleem is. Het zal allemaal wel oprecht zijn, maar het komt vrijwel nooit zo over. Is het gek dat burgers lokale politici niet vertrouwen? Aan idealen houd je vast, ingestudeerde praatjes vergeet je weer.
Hoe zou het toch komen dat de PVV in Almere en Den Haag goede scores haalt terwijl de partij eigenlijk niets presteert?
Chris Aalberts heeft lang getwijfeld op wie te stemmen.
