In zijn column Eurofielen en het antwoord dat nooit gegeven wordt, stelt historicus en publicist Thierry Baudet dat ‘eurofielen’ geen antwoord kunnen geven op de vraag waarom zij voorstander zijn van het Europese project. Baudet gebruikt hiervoor de falsificatietheorie van wetenschapsfilosoof Karl Popper. Baudet legt de theorie als volgt uit: ‘Wie een stelling poneert – bijvoorbeeld dat Europese integratie noodzakelijk of belangrijk is – dient daarbij aan te geven wat er zou moeten worden aangetoond of gebeuren om die stelling onderuit te halen. Kan iemand dat niet, dan heeft hij geen rationele of wetenschappelijke opvatting, maar een religieuze of ideologische’.
Een klassiek voorbeeld van deze theorie is die van de zwaartekracht. Wanneer iemand een baksteen van een hoogte laat vallen en de baksteen valt naar boven of blijft in de lucht hangen, dan zou de zwaartekrachttheorie van Newton opgegeven moeten worden: ze is dan onjuist verklaard. Popper’s idee achter zijn theorie is dat opvattingen nooit definitief zijn, maar steeds kunnen evalueren, mits het tegendeel van de theorie bewezen kan worden.
Baudet past deze theorie dus toe op, hoe hij het zelf graag noemt, eurofielen. ‘Op mijn vraag wat iemand zou moeten aantonen, of wat er zou moeten gebeuren, om voorstanders van hun overtuiging af te brengen, krijg ik dan ook nooit antwoord’, zo schrijft Baudet.
Wat Baudet wel krijgt is wat hij noemt een ‘rituele herhaling van het officiële EU-verhaal’. Deze rituele herhaling is een cirkelredenering en schetst hij als volgt: Voorstanders van de EU menen dat de EU heeft gezorgd voor vrede, als dit wordt weerlegd beginnen dezelfde voorstanders over de welvaartsgroei dankzij de EU. Wanneer ook dit wordt weerlegd spreken voorstanders over het belang van het vormen van een blok tegen opkomende machten. Zodra dit argument ook is weerlegd beginnen eurofielen over het feit dat we al zestig jaar vrede hebben.
‘Zo zijn we weer rond’, concludeert Baudet.
Wie een cirkelredenering als de reeds geschetste maakt, heeft het uiteraard fout. Echter, deze cirkelredenering is een fictieve creatie van Baudet. De argumenten die in de creatie van Baudet te vinden zijn, namelijk vrede, welvaart, veiligheid, effectief buitenlands beleid, zijn uiterst legitieme argumenten. Sterker: het waren, zijn en blijven de kernpunten van de Europese Unie. Maar door de argumenten van tegenstanders, in dit geval de eurofielen, zo misleidend en gesimplificeerd op te schrijven, wordt de werkelijkheid geweld aangedaan.
In werkelijkheid namelijk zijn er uitgebreide rapporten en studies verschenen en worden vele uren aan debatten besteed om argumenten te vormen. De argumenten die door Baudet in de cirkelredenatie worden geplaatst zijn op zichzelf staande argumenten: ze kunnen niet in die cirkel worden gezet.
Dat de EU ons structureel meer welvaart heeft bezorgd, is te vinden in talloze rapporten. Dat de EU spanningen tussen Europese natiestaten heeft doen laten verminderen, is te halen uit het feit dat er sinds de oprichting van de EU relatieve rust is ontstaan op ons continent. Dat de EU gezamenlijk veel effectiever en daadkrachtiger kan optreden tegen opkomende wereldmachten is een feit sinds het begin van de globaliserende wereld. Bestuurlijke en culturele diversiteit mogen gezorgd hebben voor, hoe Baudet het noemt, ‘alles bepalende gebeurtenissen’, zoals de Verlichting, de wereldorde is echter sinds de 17e eeuw compleet veranderd.
Terug naar Popper. Als we de argumenten voor de EU uit de fictieve cirkelredenatie van Baudet halen, en ze dus op zichzelf bekijken, kunnen we de falsificatietheorie prima toepassen.
De vraag van Baudet is: ‘Wat zou iemand moeten aantonen, of wat er zou moeten gebeuren, om voorstanders van hun overtuiging af te brengen?’
Het antwoord is simpel. Om voorstanders van de EU van hun overtuiging af te brengen moet wetenschappelijk worden aangetoond dat zonder de EU dezelfde mate van welvaart en welvaartsgroei behouden kan blijven, dat we zonder de EU even effectief en daadkrachtig buitenlands beleid kunnen uitvoeren en opgewassen zijn tegen opkomende grootmachten, dat we zonder de EU ezelfde mate van veiligheid kunnen behouden, dat zonder de EU ondernemers in Europa van hetzelfde gunstige ondernemersklimaat kunnen genieten en dat zonder de EU studenten uit Europa kunnen studeren waar in Europa maar willen.
Zolang dit niet wetenschappelijk is aangetoond, blijf ik voorstander van het Europese project. Zoals ik ook, net als Newton in zwaartekracht blijf geloven zolang bakstenen naar beneden blijven vallen.
