Een afgelegen stukje Amsterdam Centrum op zaterdagmiddag. Hier vindt het einddebat plaats tussen Diederik Samsom en Lodewijk Asscher voor het lijsttrekkerschap van de PvdA. Buiten zijn er maar twee tekenen van deze bijzondere gebeurtenis: een straalwagen van de NOS en een handjevol Samsom-aanhangers die bezig zijn met borden en ballonnen. Ze staan enkele meters van de loods waar deze middag het debat plaatsvindt. De loods maakt een gehavende indruk, precies als de partij die er samenkomt.
Binnengekomen staat een heuse haag van zowel Asscher- als Samsom-aanhangers die joelend leden aanmoedigen om op hun favoriet te gaan stemmen. Het is een warm welkom in een vrij koude loods waar witte stoelen in een halve kring staan opgesteld. Er is gratis koffie en thee en een bandje speelt overdreven vrolijke muziek. The Feliciano’s heet deze band, die tot aan de start van het debat jengelige hoempapa-muziek produceert. De gespeelde vrolijkheid staat in schril contrast met de crisis waarin de PvdA momenteel verkeert.
Dit debat is het hoogtepunt van de lijsttrekkerscampagne die nu al enkele weken duurt. Naast veel gewone leden zijn er Kamerleden, Raadsleden en andere politici aanwezig. Ondanks de zorgen over het Italiaanse referendum van zondag en de gevolgen ervan voor de euro, is Jeroen Dijsselbloem aanwezig om te luisteren, net als de gehele vaderlandse pers, van NOS, RTL tot diverse kranten. Met name voor televisie moet het een probleem zijn dat deze zaal enorm galmt. In een eerder opgenomen video spreekt Samsom de loods toe maar hij klinkt heel anders dan normaal.
Hier gebeurt eigenlijk niets. Hadassah de Boer leidt het debat en het gaat over werk. De metafoor van een duet komt onbewust boven. Samsom geeft zijn mening, waarna Asscher iets mag zeggen. Een echt debat ontstaat er nooit: de ene kandidaat vult vooral de andere aan, soms met een ander argument, soms met een ander perspectief en heel soms door een nuance te maken op de woorden van de voorganger. Maar als debat kwalificeert het niet. Als Samsom en Asscher hadden gezongen was het samenzang geweest.
Dit is niet vreemd omdat beide heren vier jaar lang beeldbepalend waren voor de PvdA en haar regeringsbeleid. Hadassah zegt in het begin dat er drie stellingen zijn die elk twintig minuten in beslag zullen nemen, maar het loopt anders: na ruim een half uur zitten de stellingen er al op, vermoedelijk vanwege een gebrek aan grote meningsverschillen en dus mogen de leden vragen stellen.
Met meest opvallende is het gebrekkige repertoire van de kandidaten. Samsom lepelt hier voorbeelden over het MBO op die hij al bij een bijeenkomst in Leiden vertelde. Met sommige MBO-opleidingen krijg je geen baan en discriminatie van Marokkanen op de arbeidsmarkt bestaat. Asscher vertelt net als bij zijn bijeenkomst in Leiden dat de vakbond zijn partner is, aangezien de FNV meerdere keren voor zijn wetten heeft gedemonstreerd in plaats van ertegen. Maar Samsom is ook niet tegen vakbonden en Asscher is ook voor goed onderwijs en tegen discriminatie dus inhoudelijk zegt het allemaal niets. Zou de afgewezen lijsttrekkerskandidaat Gerard Bosman – die hier rondloopt – wel een andere mening hebben gehad? Dat mocht niet.
Een inhoudelijke keuze is sowieso niet aan de orde, meldt een verslaggever me met veel nadruk. Het verkiezingsprogramma is immers al vastgesteld. Wat resteert is stijl en uitstraling. Samsom deed het in het kleine Leidse zaaltje uiterst slecht door een gepensioneerde man tegen zich in het harnas te jagen terwijl Asscher juist heel benaderbaar leek. In zo’n zaaltje lijkt Asscher de winnaar, maar in een koude loods lijkt Samsom weer een overtuigender spreker. Juist de stemverheffing die in Leiden een dodelijke uitwerking had, suggereert hier overtuigingskracht.
En zo zien we een heel nieuw fenomeen in de mediacratie: dit debat is niet alleen maar een media-evenement wat direct het nieuws haalt. Immers: de keuze van de leden heeft eveneens alles met de mediacratie te maken. Zij moeten bedenken of de PvdA met Samsom of met Asscher straks het beste bij RTL en de NOS uit de verf komt en wie van de twee de meeste kiezers terug kan halen. Dat is eigenlijk niet te zeggen en zo resteert een blinde gok. Wie het ook wordt, er moet een wonder gebeuren om de PvdA er weer bovenop te helpen.
