In een tijd dat we aan alles behoefte hebben behalve wensdromen met een uitzonderlijk hoog bloemetjesgehalte, marcheert daar ineens een leger verschillige grossiers van dooddoeners om de new age aan een wederopleving te helpen in de 21ste eeuw. Iedereen een Freud. Dit alles op grond van de klassieke misvatting dat de mens en zijn handelen geheel en al te verklaren valt vanuit zijn complexen en in het verlengde daarvan elke internationale politieke gebeurtenis herleidbaar tot een of andere onderliggende geestesdisfunctionaliteit, want waarom de hell ook niet?
En ook de sociologie reikt wel maar raakt niet terwijl ze klautert om de dynamiek te duiden aan de hand van nogal occult aandoende processen in het veronderstelde ‘onbewuste’ waar we allemaal onder gebukt gaan- wederom: verondersteld gebukt gaan, want onbewust (lees: oncontroleerbaar). Afijn, het oude vertrouwde glaasje draaien, maar dan gelegitimeerd met een leerstoel.
Sta mij toe u een korte rondleiding te geven door de wondere wereld van weliswaar wetenschappelijk klinkende maar in de eindbalans volstrekt etherische onzindiagnostiek. Online trumpduiden gangnam-style. Ik bedoel: roep ‘Trump’ in een willekeurige treincoupé en iedere ongeïnformeerde halve zool met een doorlopend abonnement op de Paravisie mag freudje spelen, met alle kluchtige aardappeldiagnostiek van dien.
Sinds het aantreden van Trump laten niet alleen de permanent verongelijkten met malle mutsjes zich gelden, ook de aardappelpsychologen roeren zich massaal in het rumoer. Een amateurpsychologisch stumpertjesfestijn dat zijn weerga niet kent in de moderne tijd, waarin de kersverse Amerikaanse president in het ergste geval wordt aangemerkt als een psychopathisch of licht-psychopathisch sujet en in het beste geval een onder allerlei ontwrichtende betrekkingswanen gebukt gaande narcist zonder ontwikkeld geweten, in het bezit van een beslist karakterologisch verwrongen sociopathische signatuur, en wat al niet meer moet doorgaan dezer dagen voor rake psychoduiding uit de losse pols. Nooit geweten dat één iemand zoveel defecten kon herbergen. Je leert elke dag wat bij, zal ik maar zeggen.
Als je het psychogewroet moet geloven weet Trump in zich verenigd de verzamelde kwaliteiten van Mao, Stalin, Pol Pot, Charles Manson, Ted Bundy, Jeffrey Dahmer en John Wayne Gacy, met een toefje Adolf voor de nadronk. Afijn, voor de zelfgediplomeerde zielenknijper is het heerlijk onbekommerd mandje vullen in de supermarkt van voorbeelden. Als een jenseits-aanpak van de verschijnselen te hoog gegrepen is bieden de sociologie en aanverwante alfa’s en gamma’s uitkomst. Die hebben zich vooral bekwaamd in het wollige woordensmijten en daarmee het verder vergroten van de verwarring, want zeg nu zelf: je zou het nog niet ter beoordeling voorleggen aan het zwakzinnige halfbroertje van Roy Donders.
Het kwistige heen- en weer geredeneer levert over het algemeen een nogal armzalige oogst op. Smaakversterkers die we onszelf toedienen om te kunnen leven met de ongerijmdheden van het bestaan. Des te zelfgenoegzamer slaat men aan het diagnosticeren.
Tja, zo kom je dus nóóit aan de inhoud toe. Daarnaast is psychologiseren sowieso voor kneusjes. Het lukraak herleiden van mensen of meningen tot een diagnose van de psychische gesteldheid is het samengebalde vuistje van de onmachtige, de misgreep van de middelmatige, de stuipreflex van de reactionair. Het is een aandoening in zijn eigen recht, immer ontoereikend, en even viraal als de seizoensgriep.
Sinds de toetreding van de gamma’s in academica is het slordige denken wel erg ver doorgesijpeld, en niet alleen daar. U hoeft maar door de aangeboden curricula te rolodexen om te zien dat de dooi is ingetreden, een en ander als gevolg van de huiveringwekkende maakbaarheidsjaren ’70 toen de strenge, zorgvuldige logica werd afgelegd ten gunste van een slordig soort zwetsdenken waar de academische wereld thans van vergeven is.
Ik bedoel: toen kon elke peinzende puistenkop nog gewoon promoveren op een of ander non-descript maakbaarheidsvakje, althans nadat hij eerst twaalf jaar existentiële zuchten had zitten slaken op kosten van de staat. In elk ander tijdsgewricht zou je middels den laars tegen den aars de deur uit worden gesodemieterd als je met dit soort vaagpraat kwam aankakken, maar ach: na de acceptatie van genderstudies en diversiteitskunde als leerstoelwaardig lijkt niets onmogelijk.
Daarom zie je échte psychiaters bijvoorbeeld nooit lukraak diagnosticeren, beducht als men is op de misdiagnose (want artsen), en gebrand als men is op de waarneming voordat men zich, zoals de gamma’s, waagt aan psychologisch prijsschieten. Gamma’s verlaten zich liever op de speculatieve sprokkelzucht van ongeduldige aardappelpsychologen die bij elke gelegenheid hun boekje te buiten gaan, soms zelfs de antropologie aanroepen om het vuur van hun duidzucht brandende te houden. Het onvermijdelijke gevolg van een en ander zijnde dat het debat komt te verzanden in een syntactisch een-tweetje, waarbij de psychologie de bal van de persoonlijkheidsstoornis voorgeeft, die vervolgens genoegzaam wordt ingekopt door de sociologie en aanverwante crypto’s uit de kelders van de 20ste eeuw.
U zult de vaderlandse academica aan een nauwgezette inspectie moeten onderwerpen om iemand te vinden die ook maar half voldoet aan het opgegeven signalement. Wel veel afgezwakte varianten, met de blik op bedachtzaam om de indruk van diep en doorwrocht denken te wekken, maar blijk geven van nulkommanul slagkracht; de vele obligate coltruidragende nét niet-Nietzsches die wel veel espresso’s drinken en pijp roken, maar zelden met een lezenswaardig systeem op de proppen komen. Gratis tip alvast voor elke aanstormende wijsgeer: je komt pas weg met pijproken als je in staat bent een min of meer coherent filosofisch systeem op te tuigen; anders is het een no-go. Geen dank.
Zelfs tot voor kort gerespecteerde mastodonten gaan inmiddels gebukt onder de aanrot op de zuilen, zozeer zelfs dat alleen de no nonesense beta’s nog in staat zijn om de smaak van suikerspin te verwijderen. Beijverde de gekoesterde wetenschappelijke leerinstellingen zich ooit voor het scherpslijpen van ruwe diamanten ter voorbereiding op toekomstige doorbraken, nu wordt iedere occulte scheet beloond met een leerstoel. Een en ander heeft tot gevolg dat we nu opgezadeld zitten met een soort wetenschappelijk equivalent van de IKEA-ballenbak, aangelengd met een tufje Hello Goodbye voor eenstukje beleving, maar dan pretentieuzer, meer neigend naar totale zelfoverschatting en wereldvreemdheid, kortom de huidige staat der wijsbegeerte in Nederland.
Nu heeft Nederland, op Cornelis Verhoeven na, grosso modo überhaupt weinig sterkdenkers van naam en faam afgeleverd, maar de vele quasi-Kierkegaards en anderszins homeopathische Heideggers die de wijsgerige marges bevolken beloven geen verbetering. Ik kan mij niet aan de indruk onttrekken dat wij zijn aanbeland in een era waarin de middelmaat wordt bejubeld, en alles dat deze zalige kwaliteitsnivellering overstijgt wordt begroet met een schalkse haat, hetgeen de wijsbegeerte- voor zover zij de naam verdient- een met de grootst mogelijke argwaan aan te gluren tak van sport maakt.
