De hectiek van verkiezingen in Nederland zijn achter de rug. Alom complimenten uit het buitenland en van de niet gekozen elite in Brussel. Vervolgens richt men zich in Europa op de verkiezingen in april in Frankrijk en op de verkiezingen in Duitsland in september. Amerika trekt zich terug met ‘America first‘ en wat de toekomst van Europa is of wordt moeten de 500 miljoen Europeanen maar raden. Er ontbreekt visie en daadkracht welke kant Europa opgaat richting 2025-2030.
Ondertussen vinden er fundamentele veranderingen plaats in het Midden Oosten, Centraal Azië en het Verre Oosten. Deze veranderingen zullen van grote invloed zijn op Europa. Wat zit er bijvoorbeeld achter de 10 miljard dollar aan investeringen van Saoedi-Arabië in de Malediven en wat gaat Iran doen op de Golanhoogvlakte aan de Syrisch-Israëlische grens? Dit heeft te maken met de ‘Strategic Triangle‘, de samenwerking tussen China, Rusland en Iran op politiek, economisch en militair gebied.
Men spreekt over de toekomst van ‘Eurasian‘, een grote regio met zo’n 5 miljard mensen. De unipolaire wereld die gedomineerd wordt door de VS en Europa verandert in een multipolaire wereld, gestuurd door de samenwerking China, Rusland en Iran. Hier manifesteren zich drie belangrijke geopolitieke ontwikkelingen. Ten eerste OBOR, (One Belt One Road), dat gaat over de investeringen van China van 1000 miljard dollar in infrastructuur per trein, over zee en in de lucht vanuit China naar Europa, Afrika en Zuid-Amerika. Dit project moet in 2025 voltooid zijn.
Ten tweede de EAEU (Eurasian Economic Union), geïnitieerd door Moskou en gericht op de integratie van de vroegere Sovjet republieken in een Centraal Aziatisch economisch blok.
Ten derde de initiatieven vanuit Teharan om stabiliteit en welvaart te brengen in het Midden Oosten en de landen in Noord Afrika. Daarbij gaat het de Iraniërs om het herstellen van de as Iran-Irak-Syrië-Libanon. Als tegenhanger kapitaliseren Saoedi-Arabië en Turkije op een verdere verspreiding van het Wahabisme en moet de investering van Saoedi-Arabië in de Malediven gezien worden als het veilig stellen van de olietransport route. Wahabisme is een fundamentalistische conservatieve vertakking van het soennisme. Daarnaast probeert Rusland momenteel een betere relatie te krijgen met de post-Morsi regering in Egypte, dat recent de twee Mistral oorlogsschepen van Frankrijk heeft gekocht.
Met de islam en het Wahabisme hebben de Russen te maken op drie niveaus: in het grensgebied tussen Afghanistan en Pakistan, in de vroegere Sovjet-republieken en in het Kaukasus gebied. India, Saoedi-Arabië, Turkije en de VS proberen hier vervolgens weer een tegenbalans te creëren. Door de sancties van de VS en Europa streeft Rusland verder naar militaire en economische samenwerking. Ten eerste met Iran, China, Syrië, Kazakhstan, Tajikistan en Kyrgyzstan. Ten tweede met het leveren van wapensystemen aan India, Pakistan en Eqypte. Ten derde met een samenwerking op het gebied van energie met de VAR, Qatar en Saudi-Arabië.
De rol van India in deze ontwikkelingen is niet geheel duidelijk. Er heersen nog steeds sterke anti-Pakistaanse en anti-Chinese sentimenten. India is relatief ondergeschoven aan de VS maar teert daarentegen nog op de goede relatie met Rusland uit het verleden. Rusland bouwt verder aan militaire projecten met India, terwijl Iran de afgelopen jaren heeft bijgedragen aan de diversificatie van energie-oplossingen, mede om het anti-Chinese sentiment te verminderen. Het grensgebied tussen Afghanistan en Pakistan blijft echter een situatie van grote zorg.
Uitdagingen voor de Strategic Triangle betreffen momenteel het de-escaleren van de explosieve situatie in het Midden Oosten, Perzische Golf en Noord Afrika en het tegenwicht bieden aan de Amerikaanse strategie van het isoleren van Rusland, China en Iran. Deze Amerikaanse strategie is door Obama ingezet. Met de nucleaire Iran-deal heeft de VS ruimte gegeven, wellicht onvoorzien, aan Iran voor nauwere samenwerking met Rusland en China binnen de Strategic Triangle. Dit verklaart de toenemende militaire invloeden van Iran in Irak, Syrië en Libanon en Iran’s militaire opbouw op de Golanhoogvlakte. Dit vormt voor Israel een zeer grote bedreiging.
De unipolaire internationale orde lijkt zijn beste tijd gehad te hebben en de oude wereld komt daarmee voor nog grotere uitdagingen te staan hoe het verder moet met de EU, Turkije en de komende vluchtelingenstromen uit Noord-Afrika. Het lijkt erop dat de elite in de VS en Europa acteurs zijn geworden van een sterk toenemende internationale cast. Dat vraagt in Europa om nieuw leiderschap, visie en moed.
Kunnen wij dat verwachten van de huidige niet gekozen grijze muizen in Brussel zoals Tusk en Juncker? Zouden wij wellicht dan van de Europese superambtenaren als Rutte, Merkel/Schulz of de toekomstige nieuwe president Macron in Frankrijk, krachtig leiderschap met visie en moed kunnen verwachten? Laat Europa het allemaal gebeuren en blijft het aan de zijlijn toekijken? Of gaat Theresa May deze rol op zich nemen vanuit een onafhankelijk Verenigd Koninkrijk en treedt zij daarmee in een soort Churchill-achtig krachtig leiderschap? Europa zal het snel nodig hebben.
