De nieuwjaarsborrel van de Amsterdamse afdeling van GroenLinks is feestelijk. De afdeling kijkt terug op een mooi jaar: in 2018 won GroenLinks de gemeenteraadsverkiezingen, werd de grootste partij, ging meebesturen en mocht ook nog eens de burgemeester leveren. Na zo’n jaar kijkt iedereen uit naar de nieuwjaarsspeech van de politiek leider, maar al bij binnenkomst gniffelt een lid dat oud-lijsttrekker en wethouder Rutger Groot Wassink geen scherpe opmerkingen gaat maken. Zo zien we hoe het besturen bij GroenLinks al binnen een jaar zijn tol eist.
Een van de lokale GroenLinks-voorzitters – ze hebben er twee – somt wat maatregelen van het nieuwe college op. Er komt opvang van ongedocumenteerden: GroenLinks-taal voor illegalen. De reactie van de zaal is lauw. Hard applaus is er pas als de duo-voorzitter meldt dat de scooter binnenkort van het fietspad afgaat. Dan komt Groot Wassink. Hij vindt dat het een prachtig jaar is geweest. Er is veel bereikt. De benoeming van Femke Halsema tot burgemeester noemt hij ‘misschien wel het mooiste’. Het coalitieakkoord valt kennelijk toch een beetje tegen.
Het lijkt alsof de eerste maanden van GroenLinks in het Amsterdamse college weinig hebben opgeleverd. We horen vooral veel plannen. De opvang voor ongedocumenteerden komt er gewoon, verzekert Groot Wassink ons, ongeacht wat Den Haag ervan vindt. Hij realiseert zich kennelijk niet dat GroenLinks enthousiaster is over fietspaden zonder scooters. Er wordt gewerkt aan een autovrije binnenstad en een ‘routekaart naar aardgasvrij’. GroenLinks wil de wereld op lange termijn te veranderen, horen we. Behalve de scooters is het allemaal toekomstmuziek.
Wat zijn de voorzitters en de wethouder eigenlijk stil over participatie, een van de punten waarop het nieuwe college het verschil zou gaan maken. Er kwam in het collegeakkoord met D66, PvdA en SP een heel hoofdstuk over. ‘Bewoners hebben net zulke goede, zo niet betere, ideeën als het stadsbestuur,’ stond er. Het college kondigde ‘een ambitieuze agenda voor democratische vernieuwing’ aan. Eigenlijk was dit een onderzoek en niet een pakket maatregelen, maar het klonk toch best mooi. Een paar maanden later is men er opvallend stil over.
Hoe zou dat toch komen? De agenda voor democratische vernieuwing is er nog niet. Er is wel een discussiestuk (punt 15) over de uitbreiding van het referendum. Daarin staat dat ‘de gedachtevorming over de weg naar en de inhoud van deze agenda nog plaatsvindt’. Of er ooit nog democratische vernieuwing komt lijkt inmiddels onzeker: er wordt nu nagedacht over de weg naar een agenda en die agenda is eigenlijk een onderzoek. Logisch dat GroenLinks het niet meer heeft over democratisering, laat staan over de vraag of er op dit terrein resultaten zijn geboekt.
Pleidooien voor democratisering, burgerparticipatie en inspraak zijn goedkoop. Zolang participatie een abstractie is, is niemand tegen. De vraag is vooral of men zonder restricties vooraf voor meer inspraak van de burger durft te pleiten. Daar lijkt het in Amsterdam vooralsnog niet erg op. GroenLinks speelt met de gedachte voor een referendum over een vuurwerkverbod. Dat is niet toevallig: dit verbod is een wens van GroenLinks en in Amsterdam lijkt een meerderheid voor dat idee. Zo is het wel heel makkelijk luisteren naar de burger.
In haar discussienota zegt het college meer referenda te willen, maar erg veel haast lijkt men er niet mee te maken. Er ligt na enkele maanden immers alleen een discussiestuk. Er staat onder andere in dat het college referenda wil op initiatief van de gemeenteraad ‘bij politiek-gevoelige onderwerpen die alle inwoners raken en waarbij het draagvlak een belangrijke rol speelt’. Eventueel kan er ook een tijdelijke regeling komen om hier ervaring mee op te doen. En dan komt als een konijn uit een hoge hoed het referendum over een vuurwerkverbod.
Democratisering en participatie krijgen echter pas inhoud als er óók referenda komen over thema’s waarbij de bevolking wellicht niet erg GroenLinkserig denkt. Twee onderwerpen liggen voor het oprapen: steunen Amsterdammers de opvang van illegalen? En zijn inwoners het eens dat de stad aardgasvrij moet worden? Aangezien Amsterdam vorig jaar massaal links stemde heeft GroenLinks vast geen enkel probleem met referenda over deze thema’s. Hartstikke mooie, politiek-gevoelige thema’s om ervaring mee op te doen, waarbij draagvlak belangrijk is.
Laten we afspreken dat GroenLinks – altijd op de bres voor meer democratisering – zich vooraf alvast aan de uitslag van deze referenda committeert. Want democratisering is iets moois.
Vanavond gaat Chris Aalberts in De Balie in debat met wethouder Rutger Groot Wassink van GroenLinks over participatie van burgers in de Amsterdamse politiek.
