Ze waren al vroeg aanwezig in debatcentrum Arminius: tientallen havenarbeiders uit Rotterdam die bang zijn hun baan te verliezen door de komst van een geautomatiseerde haventerminal. Onder leiding van Francisco van Jole ging dinsdagavond een voorman van FNV Havens – Niek Stam – in discussie met de woordvoerder van het Rotterdamse havenbedrijf, Sjaak Poppe. Het is zo’n avond die je nooit op televisie ziet, maar waar hoger opgeleid Nederland wel veel van kan leren.
De eisen van de arbeiders zijn begrijpelijk. Ze willen die nieuwe terminal eigenlijk niet, want deze kan 500 tot 700 banen gaan kosten. Als bedrijven overstappen van de oude naar de nieuwe terminal gaan deze banen verloren. Poppe denkt dat als er groei is, de nieuwe terminal geen arbeidsplaatsen zal kosten. De arbeiders hebben daar dan weer geen vertrouwen in.
De pijlen van de arbeiders richten zich al snel op iets anders. De arbeidsvoorwaarden worden steeds slechter, want buitenlandse bedrijven nemen niemand meer aan maar werken met flex-contracten. Het havenbedrijf doet daar niets aan. Poppe zegt dat de contracten tussen werknemer en werkgever niet de zaak zijn van het havenbedrijf. Stam van FNV Havens bestrijdt dat en krijgt massale bijval.
Het publiek schreeuwt al snel dat het havenbedrijf te veel winst maakt en dat het allemaal alleen maar om geld gaat. De opgetrommelde gemeenteraadsleden zitten er in het publiek wat verloren bij. Ze houden hun mond en laten ambtenaar Poppe deze lastige taak opknappen. Alleen VVD-raadslid Jeannette Baljeu doet even haar zegje: ze meldt dat flex-contracten inderdaad een zaak tussen werknemer en werkgever zijn. Er wordt door haar heen geschreeuwd, waarna Baljeu zegt dat ze ook kan schreeuwen. De arbeiders testen het uit. Baljeu schreeuwt toch maar niet terug.
In hoger opgeleide kringen is de FNV dood. Niemand is lid, men ziet het als een oude mannenclub uit vervlogen tijden die je nergens voor nodig hebt. Een relikwie uit het verleden. Maar vanavond blijkt de vakbond juist springlevend en in het bezit van een grote achterban. Stam van FNV Havens blijkt in dit debat als enige in staat te verwoorden wat de havenarbeiders willen, waar Poppe en Baljeu blijven steken in vaagheden.
Tegelijk is deze discussie onproductief. Het debat is contextloos en niemand is bereid die context alsnog te benoemen. Poppe probeert het nog even, maar krijgt de kans niet. De politici houden hun mond dicht. FNV-man Stam ook, want die heeft daar alle belang bij. De arbeiders kondigen acties aan als ze hun zin niet krijgen, maar het is uiterst twijfelachtig of ze ooit iets van hun wensen in het beleid terugzien. Hoe het zal aflopen is prima te voorspellen.
De context is dat de Rotterdamse haven die geautomatiseerde terminal wel neer moet zetten om te kunnen overleven. We leven in een tijd van globalisering, de Europese interne markt en marktwerking en dus hebben bedrijven ook in de Rotterdamse haven vrij spel. Als het niet goedkoop kan, gaan ze ergens anders heen. Werknemers zijn vervangbaar geworden, want anderen willen wel voor een flex-contract werken en dus moet iedereen dat accepteren. De Polen willen het werk altijd wel doen. Dus havenarbeiders kunnen dat – na wellicht wat vertraging – alleen accepteren.
Zie hier de politiek van nu. Er is een geglobaliseerde wereld ontstaan waarin de banen van havenarbeiders niet meer het grootste goed zijn. Formeel kloppen alle politieke beslissingen die tot die globalisering hebben geleid. Maar deze beslissingen konden alleen genomen worden omdat een groot deel van de bevolking er niets van wist en dit proces niet doorzag. Want de havenarbeiders – zo blijkt vanavond – hadden met geen van deze ontwikkelingen ooit ingestemd.
Gelukkig hebben hoger opgeleiden in dit geval het excuus dat de havenarbeiders zich destijds gewoon beter hadden moeten informeren.
