Hallo. Schrijver.
Oke. Haal even diep adem. Als je op de rand van je balkon staat: klim rustig terug naar binnen. Als je in een warm bad zit met een broodmes aan je pols: lees eerst even door. Als je een overdosis paracetemol wil slikken: dat kan helemaal niet. Ga vooral door.
Voor de rest van jullie: be cool.
De volgende emoties, deadline of geen deadline, horen bij je vak: Zelfhaat. Schuldgevoel. Paniek. Blinde paniek. De angst door de mand te vallen. En, ongeveer twee keer per jaar, euforie.
Werken zonder baas is een voortdurend gevecht om iets uit je handen te krijgen en. Je bent aan het uitstellen en aan het afdwalen. Je checkt je twitter en gaat stofzuigen. Het is bijvoorbeeld donderdagavond nu en je leest een column op DeJaap. Dus laten we er het beste van maken. Here come de tips.
1. Ga naar je werk.
Mijn badjas is de shit. Hij is van wol, en dik en warm. En als het té warm is dan gooi je dat ding – huppakee – weer open. Schitterend ding, mijn badjas. Als de wereld niet zo’n preutse bedoening was geweest zou ik alle dagen niks anders dragen.
Alle vrije dagen.
Want soms moet je schrijven. En dan moet je naar je werk. Je hebt misschien geen kantoor en je hebt misschien geen biologische koffiebar met ironische bagels in de buurt. Maakt niet uit. Waar jij je hoed en je laptop legt is vandaag ‘je werk’.
Maar je hebt wel degelijk een baan en daar moet je heen, op zijn minst in je hoofd. Het is je werk, niet je hobby. Zorg voor een gevoelsmatig verschil tussen ‘Aan het werk’ en ‘Niet aan het werk.’ In mijn geval zijn dat vooral mijn schoenen. Die heb ik aan tijdens het werk, die doe ik uit als ik klaar ben. Als het maar iets is dat je herinnert aan je deadline. Doe dit vooral als je thuis werkt. Ontbijt. Ga douchen. Poets je tanden. Doe je schoenen aan. En begin dan pas.
Hetzelfde geldt voor ophouden met werken. Ben je klaar voor de dag? Stop dan ook echt. Ontspan, ga iets anders doen. Het is je werk, niet je religie. Heb je midden in de nacht een goed idee? Onthouden. Schiet je in de kroeg een goeie zin te binnen? Da’s waarschijnlijk geen goede zin.
Extragratis tip: lees ‘On writing’ van Stephen King. Daar staat hetzelfde, maar dan verteld door geesten, denk ik.
2. Alles is werk.
Goed. Je bent aangekleed en zit achter je laptop. Je bent op je werk. Now what? Hier komt het goede nieuws: Dan kun je gewoon weer doen waar je zin in hebt. Is dat niet mooi? Zet de tv aan zou ik zeggen. Loop wat rond, rook een peuk, denk diep na. Als je maar nadenkt.
Je bent schrijver. Alles is werk.
Maar je hoeft mij niet te geloven hoor. Maarten ’t Hart, take it away:
“Als mijn vader een graf groef, begon hij om negen uur en was hij om twaalf uur klaar. Maar als ik een verhaal schrijf, doe ik in feite tien, twintig andere dingen: ik haal de post, verzet de geit, laat de hond uit, snijd alvast de rode kool fijn voor het avondeten, en zet af en toe, so ganz nebenbei, ook wel eens een zinnetje op papier. Vroeger had ik wel eens het vermogen om langere tijd achtereen te schrijven, maar zelfs toen schreef ik maar heel soms. Een schrijver is iemand die zelden schrijft.”
(Uit: Het roer kan nog zesmaal om.)
3. Werk aan je slechte dagen. En profiteer van je goeie.
Schrijven is oefenen. En oefenen is hopeloos prutsen. Je goede dagen, je geweldige dagen, komen te weinig langs voor om daar je methode op aan te passen. Probeer van je negens geen tienen te maken. Zorg ervoor dat je vijven zessen worden. Zoek uit waar je het aller-slechtst in bent en werk daaraan. Zorg ervoor dat je op aller-slechtste dagen nog steeds best oké bent.
En wacht rustig op de dag. De Dag you shit gold. De dag dat alles werkt, elke zin grappig is en je jezelf afvraagt waarom dit normaal zo moeilijk is. Waarom je niet al steenrijk bent.
Niet forceren, gewoon rustig wachten. Profiteer ervan als het zover is. Gooi alles overboord. Eet niet. Slaap niet. Drink niet. Ga door tot je erbij neervalt. Denk niet om zes uur dat je pauze hebt verdient. Hier wacht je het hele jaar op. Ga schrijven. Nu. Nu. Nu.
Een van de grootste uitdagingen van een schrijver is je zelfhaat in toom houden. Je niet schuldig voelen. Rustig blijven en wachten op de bevlieging. Probeer wat. Lees wat. Rommel wat aan. Bedenk voor jezelf wat het is dat je tegenwerkt en werk daaraan. Of schrijf er een column over.
Het balkon kan altijd nog.
Willem Bosch is een dag te laat met zijn columns omdat hij een deadline had.
CC-Foto: Ed Yourdon
