Het is inmiddels een half jaar geleden dat de PVV in dertig gemeenten aan de lokale verkiezingen deelnam. Het was een redelijk succes. In veel gemeenten leverde het een of twee zetels op, zoals in Den Bosch, Utrecht, Arnhem en Enschede. Soms waren het er zelfs meer: in Nissewaard kreeg de PVV vijf zetels, in Rucphen, Venlo en Terneuzen vier en in gemeenten als Almelo, Emmen en Lelystad drie. De grote vraag is natuurlijk: wat maakt de PVV ervan op lokaal niveau? Is de partij een succes, een totale mislukking of is het te vroeg om erover te oordelen?
Het Reformatorisch Dagblad ging op onderzoek uit. In een bijlage van afgelopen weekend kwamen raadsleden van de ChristenUnie en SGP aan het woord over hun PVV-collega’s. Een rondgang langs 22 gemeenten waar zowel christenen als PVV’ers in de gemeenteraad zitten levert een buitengewoon interessant beeld op. Als we de geïnterviewde politici van ChristenUnie en SGP mogen geloven, ontwikkelt de PVV zich op lokaal niveau tot een hele gewone, soms zelfs saaie partij.
In veel gemeenten zijn christelijke raadsleden redelijk positief over hun PVV-collega’s. In Dordrecht gaat de PVV serieus aan de slag met een aantal dossiers en doet op volwassen wijze mee aan het debat. Over islamisering spreekt de partij nauwelijks. In Lelystad wil de PVV iets bereiken en is bereid samen te werken. De partij roept hier niet dat de collega’s in de raad aan het pluche plakken. In Zoetermeer denken de PVV’ers constructief mee en in Urk is de ChristenUnie neutraal over de PVV: ‘Veel heikele PVV-thema’s, zoals de islam, spelen bij ons niet zo’.
In Den Helder krijgt de partij het label ‘PVV-light’ opgeplakt omdat er ‘geen scherpe toon’ is. Het PVV-raadslid in Achtkarspelen krijgt de kwalificatie ‘fatsoenlijk’. In Enschede verliep een gesprek tussen PVV en de fractie van Denk op een respectvolle manier. Zelfs incidenten doen niets af aan de positieve grondtoon: in Delfzijl twitterde de enige PVV’er in de raad dat een brand in een asielzoekerscentrum met benzine moest worden geblust. ‘Een uitglijder’, oordeelt zijn ChristenUnie-collega, want de PVV is hier juist ‘terughoudend in zijn optreden’ en trekt niet fel van leer.
In het eerste half jaar is er soms ook met de PVV samengewerkt. In Den Helder was de ChristenUnie bereid met de partij in een coalitie te gaan zitten, al werd dat plan uiteindelijk afgeblazen. In Nissewaard steunde de ChristenUnie-SGP een PVV-motie over vrouwenbesnijdenis en steunde de PVV weer een ChristenUnie-SGP-plan om de Nederlandse vlag in de raadszaal op te hangen. In Utrecht kreeg de PVV steun van de ChristenUnie voor haar voorstel studenten in te zetten ter bestrijding van de eenzaamheid onder ouderen.
Soms komt de PVV zelfs uiterst gematigd uit de hoek, zoals in Terneuzen, waar de partij niet ageerde toen er 2500 veelal Oost-Europese arbeidsmigranten naar de gemeente kwamen. In Terneuzen laten de lokale PVV’ers zich niet opjutten door Wilders, noteert het Reformatorisch Dagblad. De fractievoorzitter van de PVV is een correcte man die begrijpt dat Terneuzen om arbeidskrachten zit te springen. Ook in Tholen is er lof voor de PVV: de SGP kan prima met ze samenwerken en de ChristenUnie noemt de opstelling van de partij constructief.
De islam was lokaal vaak geen thema, maar wordt door de PVV wel geagendeerd, soms tot irritatie van de christelijke raadsleden. In Almelo komen de PVV-raadsleden ‘te pas en te onpas met hun anti-islamstandpunten op de proppen’. In Zoetermeer en Twenterand denkt men zelfs dat de PVV-raadsleden orders van Wilders krijgen. PVV’ers gebruiken elke mogelijkheid om PVV-thema’s aan te snijden. De SGP in Twenterand verwijt de partij sensatie te maken. ‘Als er geen camera in de buurt is, zie je ook geen PVV’er.’ Dat verwijt krijgt de PVV in Almere ook: ‘voor de bühne’.
In nog geen kwart van de gemeenten is de ervaring met de PVV duidelijk negatief. In Rotterdam wordt het optreden van raadslid Maurice Meeuwissen ‘krachteloos’ en ‘lachwekkend’ genoemd. ‘De PVV’er roept tenenkrommende dingen en slaat nog geen deuk in een pakje boter’. In Stichtse Vecht was er een splitsing van de PVV, neemt niemand de PVV nog serieus en komt de partij steeds weer met ‘losse flodders’. In Arnhem voert de PVV zijn controlerende taken niet goed uit en voert niet vaak het woord. Ook was er ruzie tussen de PVV en de fractie van Denk.
Zo leren we wat de PVV op lokaal niveau is: een partij die extreem afhankelijk is van de raadsleden die zich lokaal hebben aangemeld. Door het ontbreken van een eigen cultuur en traditie, kan de PVV op lokaal niveau vele gedaantes aannemen. Maar uit de inventarisatie van het Reformatorisch Dagblad kunnen we opmaken dat de PVV zich lokaal meestal ontwikkelt tot een constructievere club dan veelal wordt aangenomen.
In de berichtgeving is het beeld van de lokale PVV vaak negatief: nieuws richt zich op problemen. We komen dan al snel tot het oordeel dat de PVV op lokaal niveau een onvoorstelbare bende is. Dat is de PVV in Rotterdam, Emmen en Stichtse Vecht ook echt, maar in veel andere gemeenten gaat het vrij constructief zijn gangetje. De evaluaties van de partij zijn in de meeste gevallen positief of neutraal. PVV’ers proberen het raadswerk onder de knie te krijgen, doen soms voorstellen die in goede aarde vallen bij anderen en andere voorstellen belanden juist weer in de prullenbak.
De PVV-standpunten over de islam zullen altijd kritiek blijven oproepen en media-aandacht zal zich altijd richten op disfunctionerende fracties. Dat ontneemt ons echter een realistisch beeld van de lokale PVV: vooralsnog gaat het meestal om een opmerkelijk constructieve partij.
