Dat de vos zijn streken nooit verliest geldt blijkbaar ook voor de Paus. Vorige week kwam hij met wat uitspraken over het “wrede kapitalisme” de “dictatuur van de markt” en de “cultus van geld”. Hij vindt dat politici (lees: de regeringen) er wat aan moeten doen. De Paus bewijst hiermee niet alleen dat hij kan kijken maar niets ziet, maar tevens dat de oplossing die hij aandraagt er een is waardoor bijvoorbeeld de Argentijnse junta de macht kon en wilde grijpen. Deze eeuwenoude receptuur van innige samenwerking tussen kerk en staat is dus nog niet uit de mode in Vaticaanstad.
Allereerst de heilige vaststelling dat het wrede kapitalisme de oorzaak is van alle ellende; daar schort nogal wat aan. Zo is het economisch systeem dat we nu hebben absoluut geen kapitalisme. De staat neemt tussen de 40 procent en 60 procent van het inkomen in beslag, legt een berg aan (contraproductieve) regels en voorschriften op en grijpt op alle mogelijke manieren in en speelt corruptie in de kaart.
Tevens gebruikt de Paus de term “vrijemarkteconomie”, maar wat is er vrij? Zijn de rentestanden niet gemanipuleerd (dus niet vrij tot stand gekomen)? Hebben grote bedrijven geen bevoorrechte positie (dus niet vrij tot stand gekomen)? Negeren regeringen niet en masse de wensen van de kiezer (zoals bij het EU referendum)?
Ik kan zo wel even doorgaan, maar er is niets vrij aan onze wereldeconomie. Ons financieel-economisch systeem is er een die het best omschreven kan worden als een kleptocratie; een kleine roversbende aan de top met een dun laagje democratisch chroom (en vluchten kan niet meer want er is nog steeds geen leven op Pluto en België is al helemaal geen optie want daar zetelt de EU).
Kapitalisme gaat hand in hand met de grootst mogelijke vrijheid voor iedereen (met dezelfde wetten voor iedereen), maar wat we nu zien is dat vrijheid voor iedereen geldt, maar voor sommigen meer dan anderen (om over wetten maar niet te spreken). Wat we nu hebben is dus niet de dictatuur van de markt, maar een tirannie van Orwells varkens (en ja u bent het arme werkpaard, zie Animal Farm). Dit heeft niets en dan ook niets met kapitalisme te maken. Sterker nog, wat de Paus ziet als probleem is juist de oplossing.
De Paus heeft de problemen dus totaal verkeerd vastgesteld en als klap op de vuurpijl komt hij met het meest slechte advies denkbaar: meer overheidsingrijpen. Overheden moeten dan ook het consumentisme en de cultus van geld tegengaan en ervoor zorgen dat de rijken de armen helpen. Een ware cultuuromslag moet er dus plaats vinden en de kerk en regeringen moeten dat gaan regelen.
Dat de paus de overheid ziet als het instrument bij uitstek om de door hem vastgestelde misstanden aan te pakken mag geen verbazing wekken. Ik heb die zelf eerder meegemaakt toen ik in Argentinië woonde. Daar was de kerk van essentieel belang in het tot stand brengen van de junta. De opinie was namelijk dat bepaalde delen van de maatschappij te progressief en te liberaal waren en zodoende de katholieke waarden verwaterden.
Jorge Videla, de eerste generaal van de Argentijnse junta was er heilig (ja heilig!) van overtuigd dat hij zijn land weer puur maakte en behoedde voor moreel verval. Het feit dat hij nooit berouw toonde over de misdaden die onder zijn bewind zijn begaan onderschrijft dit (zo werden pasgeborenen van politieke gevangenen geplaatst bij vrome militaire gezinnen).
Belangrijke kerkelijke figuren kwamen de soldaten toespreken over hoe belangrijk het was om de machtsgreep van Videla en zijn beleid te steunen. Diezelfde hooggeplaatste figuren waren ook vaak aanwezig bij de martelingen.
Al met al gaf de kerk (en dus ook deze paus, die van medeplichtigheid wordt verdacht door velen) al vooraf absolutie aan de militairen om hun wandaden te begaan. Het doel heiligt (ja, daar hebben we hem weer, de term heilig…) alle middelen. Kerk en (junta)staat stonden samen, zoals ze dat altijd hebben gedaan.
De huidige Paus heeft dus praktisch dezelfde receptuur om zijn morele overtuigingen aan iedereen op te dringen en gebruikt daarvoor geen engelen maar juist de heersende boevenbende. Er is eigenlijk bar weinig veranderd de afgelopen eeuwen. De herhaalknop van de geschiedenis blijft onverminderd aanstaan.
