Behalve in Hongarije en Turkije is persbreidel een uitzondering. Nou, niet helemaal. Want de Fransen laten zich tot nog toe evenmin onbetuigd. Je zult daar maar wijnjournalist zijn en iedere dag het risico lopen dat de wijnpolitie je oppakt omdat je over wijn schrijft. Of over cultuur publiceren en stevig worden gestraft omdat er een plaatje van een wijngaard bij staat. Dat is, maar gelukkig niet lang meer, de dagelijkse werkelijkheid in Frankrijk. Een land dat inmiddels politiek heeft uitgesproken dat wijn officieel de status van nationaal en cultureel erfgoed heeft. Hoe kan het dan dat toeristische organisaties geen nieuwe wijnroutes mochten publiceren? En dat een foto van een wijngaardpoort of van een café-muur met afgebeelde wijnfles de alcohol-inquisitie in het geweer bracht?
Binnenkort allemaal verleden tijd. De machtige wijnlobby Vin et Société heeft het samen met nationale politici voor elkaar gekregen dat de muilkorf voor informatieverstrekkers verdwijnt. Die blijft uitsluitend bestaan voor het promotie- en advertentiewezen, heeft het Franse parlement nu besloten. De Loi Évin van 1991, die alle vormen van publiciteit verbiedt waarmee wijnconsumptie wordt aangemoedigd (adverteren) voor wijn verbiedt, wordt niet opgeheven, maar naar de geest van de tijd geïnterpreteerd. Dat houdt in dat in het parlementaire besluit nu een onderscheid wordt gemaakt tussen informeren en promotie bedrijven, hetgeen de wetshandhavers tot heden weigerden. Want in al die 24 jaren dat de anti-alcoholwet is gehandhaafd, dacht niemand er ooit over deze versoepeling in te voeren. Elk initiatief daartoe werd gezien als een aanslag op de volksgezondheid.
Tussen toen en nu heeft de Franse wijnindustrie ook enkele crises doorgemaakt. Eerst het drastisch opgelopen verlies aan marktaandeel door concurrentie vanuit de nieuwe wijnlanden. Vervolgens reputatieverlies door de aanhoudende stroom van negatieve berichten over de wijnkwaliteit. En tenslotte de economische crisis die de afzet van Franse wijnen met vaak overtrokken prijzen stagneerde. Een deel van de wijnindustrie overleefde, dankzij de bij rijke Chinezen oplevende belangstelling voor (vooral dure) wijn. Dat de Fransen al die tijd wèl straffeloos over de grens konden adverteren, had geen opleving tot gevolg. In het binnenland werkte de markt ook al niet mee. De politie controleert tot op de dag van heden strenger dan tien jaar terug op overschreden promillages. En de campagnes van de anti-alcohol-organisaties maakten de Fransen ‘angstiger’ of, anders gezegd, meer ‘gezondheidsbewust’. Geen wonder dus dat voor de wijnsector, die bijna een half miljoen Fransen een inkomen verschaft, de maat vol was.
Het maatschappelijk en politiek offensief leidde er uiteindelijk toe dat de republikeinse senator Gérard César, zelf wijnbouwer in de Gironde, met het amendement kwam dat nu is aangenomen. Hoe de wetsaanpassing tekstueel gaat luiden moet worden afgewacht. Maar dat ‘praten over wijn en zijn afkomst in een persartikel’ iets anders is dan directe verleiding tot gebruik, heeft de senator wel duidelijk gemaakt. ‘Wijn is een product dat op aangename wijze een maaltijd begeleidt en verbonden is met de gastronomie. En dat is iets anders dan ‘binge’-drinken’, liet hij de tegenstanders weten.
Dus kunnen journalisten, cineasten en boekenschrijvers met wijn als onderwerp in Frankrijk straks vrijelijk publiceren, mits zij informatief, voorlichtend of educatief bezig zijn. En dat de volksgezondheid daarmee zou zijn ‘opgeofferd’ aan economisch belang, zoals een hoge functionaris uit die sector aanvoerde, lijkt mij het onzinnigste argument dat rondom de opheffing van de wijn-censuur ter tafel is gekomen.
