Amerika en Nederland zijn heel verschillende culturen. NRC-journalist Annemarie Kas kwam vorige week woensdag mijn kamer binnen met de Amerikaanse hoogleraar Kathleen Clark, die onmiddellijk vragen op mij begon af te vuren. Over mijn initiatiefwet voor een Huis voor klokkenluiders. Clark leek slachtoffer van een cultuurschok. Zij bekijkt het probleem van klokkenluiders door een Amerikaanse bril: als burgers door het melden van een misstand in financiële problemen komen, moet je ze de mogelijkheid bieden om miljonair te worden.
In de Verenigde Staten worden tegenstellingen tussen klokkenluiders en organisaties uitgevochten voor de rechter. Dat is een oneerlijke strijd, van de eenling tegen de overmacht. Grote bedrijven en overheden beschikken over veel geld en veel geduld. Het Amerikaanse antwoord is om dat individu te versterken. Als een klokkenluider een rechtszaak wint, krijgt hij een percentage van de opbrengst; dat kan in de vele miljoenen lopen. Als hij de juridische strijd verliest, krijgt hij niets.
Het heeft iets heldhaftigs, een kanon voor de klokkenluider. Maar zelfs als de klokkenluider deze strijd wint, is de maatschappelijke misstand die hij openbaart niet opgelost. Wij zien het melden van misstanden niet als een individuele strijd, maar als een publiek belang. Daarom willen we een Huis voor klokkenluiders, dat melders van misstanden gaat beschermen tegen ontslag en zo nodig financiële ondersteuning biedt. Maar het Huis gaat ook een onafhankelijk onderzoek doen naar de misstand en aanbevelingen doen om het probleem op te lossen.
In NRC Handelsblad van zaterdag 29 juni staat een verslag van het twistgesprek tussen mij en Kathleen Clark. Onze aanpak was nieuw voor haar, maar ik denk dat ik haar heb kunnen overtuigen. Dat geldt ook voor een ruime meerderheid van de Tweede Kamer. In september wordt het debat over het Huis voor klokkenluiders afgerond. Dan kan ons parlement bescherming bieden aan onze burgers. Geen kanon voor de klokkenluider, maar een welkom thuis voor iedereen die misstanden aan de kaak wil stellen.
Ronald van Raak is Tweede Kamerlid voor de SP
