Vrolijke feestdagen! De lastenverlichting die het kabinet voor volgend jaar had aangekondigd gaat alsnog door, dus u kunt de kerstkalkoen laten aanrukken. Wekenlang zag het ernaar uit dat het belastingplan voor 2016 het niet zou redden in de Eerste Kamer, waar de regeringspartijen VVD en PvdA geen meerderheid hebben. Maar op de valreep blijkt er toch voldoende steun van de oppositie. Allemaal dankzij D66. Althans, dat is het beeld dat die partij dolgraag wil uitstralen.
Voor wie het allemaal niet precies meer voor de geest staat, zet ik de feiten even op een rij. Op Prinsjesdag beloofde het kabinet een belastingverlaging van 5 miljard euro. Die zou leiden tot een flinke plus in de koopkracht voor bijna iedereen. De gezichten van premier Mark Rutte en minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem glunderden toen ze deze blijde boodschap in september verkondigden. Dat de Eerste Kamer de pret nog zou kunnen bederven sloten ze praktisch uit. Want welke oppositiepartij die goed bij haar hoofd is durft een cadeautje van 5 miljard voor de burgers af te wijzen?
Heel wat oppositiepartijen, zo bleek al snel. In de Tweede Kamer stemden behalve de coalitiefracties alleen het CDA en de PVV- en VVD-afsplitsingen voor het belastingplan. Die afsplitsingen zijn niet in de senaat vertegenwoordigd en met steun van uitsluitend het CDA heeft het kabinet daar niet voldoende draagvlak. Samen komen VVD, PvdA en CDA in de Eerste Kamer vijf zetels te kort voor een meerderheid. Wie zou die moeten leveren?
Het kabinet gokte op ChristenUnie/SGP of op D66. Met deze voormalige gedoogpartijen was het eerder al serieus in gesprek geweest, maar bij de behandeling van het belastingplan in de Tweede Kamer had dat niet tot resultaat geleid. De twee christelijk-orthodoxe partijen wensten een fiscale voorkeursbehandeling voor eenverdieners en dat ging kabinet en coalitiepartijen te ver. Maar ook D66 stelde zeer hoge eisen in ruil voor zijn handtekening. Het kabinetsvoorstel, zo vond die partij, was veel te mager en zou lang niet genoeg nieuwe banen opleveren. Alleen als het kabinet bereid was tot allerlei ingrijpende aanpassingen vielen er zaken te doen. Aanpassingen die voor het CDA niet bespreekbaar waren, dus als het kabinet D66 tegemoet zou komen, dreigden de christendemocraten af te haken.
Hoe nu verder? Dan maar geen belastingverlaging?
De ervaring leert dat je in de Nederlandse politiek niet te snel ‘nooit’ moet zeggen. Achter de schermen ging het overleg gewoon verder. En zie: plotseling sloeg D66, wellicht na een blik op de peilingen, een heel wat welwillender toon aan en lag er toch een akkoord. Wat is er gebeurd? Heeft D66 iets van betekenis binnengehaald?
Tja. Er is een beetje in het belastingpakket geschoven, maar aan de grote lijnen is vrijwel niets veranderd. Van meer banen, die o zo wezenlijke hoofd-eis van D66, is nauwelijks sprake.
Ook een ander bezwaar dat D66-leider Alexander Pechtold eerder naar voren bracht, staat nog recht overeind. Er is, zei Pechtold enkele weken terug, helemaal geen bedrag van 5 miljard euro om te verdelen. Dat geld moet geleend worden.
Inderdaad, dat klopt. De overheid geeft jaarlijks meer uit dan ze binnen krijgt en moet dus lenen. Daarover doet D66 overigens nooit moeilijk als er iets extra’s wordt uitgetrokken voor bijvoorbeeld onderwijs.
Ook de 5 miljard voor de belastingverlaging moet nog steeds worden geleend. Het verschil is alleen dat het nu mag van D66. En dat we er Pechtold waarschijnlijk heel weinig meer over zullen horen.
