Specialist ouderengeneeskunde Andrea Maier heeft niet alleen een nodeloos deprimerende boodschap, ze zet bovendien de geneeskunde decennia terug in de tijd. Want het zijn niet dokters of onderzoekers naar celveroudering zoals zijzelf die bepalen of je ziek bent. Dat doe je zelf.
Andrea Maier zat als zomergast bij Thomas Erdbrink aan tafel, en een week later zagen we haar in de laatste aflevering van de serie ‘Het Zomeravondgesprek’ van NRC Handelsblad . In het fascinerende gesprek met vitale vastgoedinvesteerder Cor van Zadelhoff (78 jaar) zei ze, nadat hij vrolijk vertelde dat hij zich springlevend voelt en alles kan doen wat hij wil: “U bent ziek. En patiënt.”
Van Zadelhoff vertelde dat hij medicijnen zoals bloedverdunners en cholesterolverlagers slikt ‘om te voorkomen dat er een prop naar mijn hersenen schiet’. Maiers collega’s, dertigers en veertigers, werken op jaarbasis de inhoud van een forse medicijnkast naar binnen, verklapte ze: bloedverdunners, cholesterolverlagers, bloeddrukverlagers, antisuikerpillen en, godbetert, diclofenac.
Waarom? Waarschijnlijk ook om te voorkomen dat er een prop naar hun hersenen schiet. Arme angsthazen.
Wie is hier nou eigenlijk ziek bezig? En wat is ziek? Maier weet het wel: “Iedereen hier aan tafel is volgens medische maatstaven ziek.” Volgens háár medische maatstaven dan. Er zijn geen objectieve criteria voor ziekte en gezondheid. Wat we ziek en gezond noemen, is gebaseerd op steeds weer veranderende afspraken (PDF). Afspraken waarvoor de burgers/patiënt/wijzelf dus, niet of nauwelijks worden gehoord. Terwijl het toch om onze gezondheid gaat.
Dat laatste begint nu in het medische circuit ook door te dringen, mede dankzij arts en onderzoeker Machteld Huber. Zij neemt niet de doktersdefinitie van ziekte als uitgangspunt, maar de manier waarop mensen zelf gezondheid ervaren.
Gezondheid, zegt Huber, is het vermogen je aan te passen en je eigen regie te voeren, in het licht van de sociale, fysieke en emotionele uitdagingen die het leven je stelt.
Huber staat daarmee vierkant tegenover Maier. Maier slaat dreigende en deprimerende taal uit over ziekten die ons onvermijdelijk een keer kapot zullen maken. Huber vertelt dat we dankzij onze veerkracht en aanpassingsvermogen heel lang een goed leven kunnen leiden.
Wat de dokter ‘ziek’ noemt, ervaren oudere mensen/patiënten vaak niet zo. Zij kijken naar hun welbevinden, en daarvoor zijn meer dingen belangrijk dan alleen hun medische conditie. Maiers leermeester aan de Leidse universiteit, Rudi Westendorp, zegt hierover in zijn boek Oud worden zonder het te zijn: “Dat welbevinden is gebonden aan de kwaliteit van hun sociale relaties en de omgeving waarin zij (de ouderen, mvh) leven. Medische problemen spelen hierin geen hoofdrol.”
Het is treurig dat Andrea Maier deze bevindingen niet verder uitwerkt, maar mensen juist reduceert tot een verzameling medische problemen. Zo zijn we weer terug bij af.
