Het is een eigenaardige gewoonte van Israëli´s om beter te weten wat goed is voor de Palestijnen dan de Palestijnen zelf. Zo denken zij ook dat het beter is dat zij bepalen wie de Palestijnen bij vredesonderhandelingen vertegenwoordigen dan dit de Palestijnen te laten doen. Jarenlang was dat bijvoorbeeld het geval met de PLO. Wat Israël allemaal niet heeft gedaan om vooral niet met de PLO te praten, ook al wilde de PLO zelf dat best. PLO-mensen werden bijvoorbeeld weggemoffeld in één delegatie met Jordanië (de onderhandelingen van Madrid 1991), of er werd alleen gepraat met mensen uit de bezette gebieden die dan via de telefoon met de PLO mochten overleggen (de follow-up van Madrid die zich afspeelde in de VS). CIDI-directeur Ronnie Naftaniël bevindt zich dus in goed gezelschap als hij ingaat tegen het verzoek van de ondertekenaars van een recente advertentie in NRC Handelsblad aan de regering om met Hamas te gaan praten.
Naief
Hij noemt dat verzoek naief, want er was ‘nog nooit gebleken dat Hamas een einde wil maken aan enig conflict, anders dan door het vervangen van Israël door Islamitische staat’. En even later: ‘Verstandige regeringen dienen er juist naar te streven diegenen aan de onderhandelingstafel te brengen die wel met elkaar willen praten. Een dialoog van Nederland en het Westen met Hamas zou president Abbas en andere ‘rekkelijken’ onder de Palestijnen een terminale stoot onder de gordel bezorgen en Israël een argument geven van verdere onderhandelingen af te zien.’
Wat Naftaniël wil is dus de oude vertrouwde lijn: Israël zoekt zelf zijn onderhandelingspartners uit. In dit geval Mahmoud Abbas, die al jaren braaf onderhandelt zonder iets te bereiken en zonder zich te verzetten als er wel steeds meer kolonisten komen, Jeruzalem verjoodst wordt en er dwars door bezet gebied een Muur wordt gebouwd. Waar Naftaniél aan voorbij gaat is dat Israèl misschien wel die tamme Abbas wil, maar dat helemaal niet vaststaat dat de Palestijnen dat ook zo zien. Zijn mandaat als president is op 9 januari verstreken. De door hem benoemde premier, Salam Fayyad, scoorde in 2006 bij de verkiezingen een magere 2%. En de partij die wettig en overtuigend bij de laatste verkiezingen de meerderheid haalde (76 van de 132 zetels van de PLC, het parlement) en dus wellicht meer in aanmerking komt als vertegenwoordiger van de Palestijnen op te treden, is natuurlijk gewoon Hamas.
Tja, vervelend. Maar Israèl en Naftaniël hebben nog wel een paar andere pijlen op hun boog. Hamas is terroristisch en Hamas is fundamentalistisch. Het ziet de strijd tegen Israël als een ‘goddelijke opdracht’. Het zou te vergelijken zijn, zegt Naftaniël niet zonder demagogie, met Mohamed B. die zijn mes in Van Gogh stak ook al riep die om genade.
Terroristisch? Hamas in het zeker geweest. En fundamentalistisch? Zonder meer. Maar geschift als Mohammed B. is Hamas toevallig niet. Naftaniél bedient zich hier van achterhaalde concepten waar alleen mensen als de islamoloog Hans B. Jansen (en kennelijk hijzelf) nog in geloven. Het denkende deel van de mensheid – en zeker de academische wereld – ziet het allang anders, zoals ik afgelopen donderdag nog eens ten overvloede uit de mond van de Israëlische hoogleraren Moshe Maoz (Arabist/historicus, emeritus van de Hebrew University) en Menachem Klein (politicoloog, Bar Ilan) heb kunnen horen.
Referendum
Wat is het geval? Hamas heeft zich er inderdaad – als fundamentalistische beweging – op vastgelegd dat het Israël niet zal erkennen. Tegelijkertijd heeft Hamas een pragmatische keuze gemaakt door een politieke partij te worden en mee te doen aan verkiezingen. Een politieke partij heeft een politiek program. Dat geldt dus ook voor Hamas. In het program staat dat de partij bereid is tot een ‘hudna’ (wapenstilstand) met Israël voor een periode van tien jaar of langer. Verder heeft Hamas zich gesteld achter het Arabische vredesplan uit 2002. En tenslotte is Hamas bereid een akkoord dat de Palestijnse Autoriteit (of een andere Palestijnse afvaardiging) met Israël bereikt te aanvaarden, mits het eerst is goedgekeurd in een referendum. (Zie bijvoorbeeld het rapport dat the American Institute of Peace daarover in Juni 2009 uitbracht)
Naftaniël beroept zich erop dat Jimmy Carter, Poetin en andere (ex)politici de afgelopen jaren tevergeefs aan Hamas zouden hebben gevraagd dan tenminste resolutie 242 te erkennen. Ik weet niet of die politici dat hebben gevraagd, maar wel dat Hamas resolutie 242 al impliciet erkend heeft door het Arabische vredesplan te omhelzen. En Carter, die de secretaris-generaal Khalid Meshaal van Hamas in apil sprak in Damascus, kwam juist terug met de boodschap die hierboven staat: Hamas is geen belemmering voor vrede en zal zich voegen naar een overeenkomst als die wordt goedgekeurd in een Palestijns referendum.
Sabotage
In één opzicht ben ik het echter wel met Naftaniël eens: Nederland, de EU, de VS of zelfs Israël hoeven niet zelf met Hamas te gaan praten. Hamas stelt er ook helemaal geen prijs op zelf, als Hamas, met Israël te praten. Het laat dat liever over aan een Palestijnse Autoriteit of aan de PLO, maar dan wel een PA (of PLO) waar het zelf deel van uitmaakt en die via verkiezingen tot stand is gekomen. Wat de ondertekenaars van de door Naftaniël gewraakte NRC-advertentie hadden moeten vragen is om druk op de VS en Israël uit te oefenen opdat een verzoening van Hamas en Fatah niet langer wordt tegengewerkt en de uitkomst van eventuele nieuwe Palestijnse verkiezingen wordt gerespecteerd. Dat Obama’s afgezant George Mitchell, zoals onlangs, in Cairo druk uitoefende op de Egyptenaren om de – bijna bereikte – verzoening tussen Hamas en Fatah alsnog te laten mislukken, is eigenlijk alleen maar te karakteriseren als het saboteren van een stap die een oplossing dichterbij kan brengen.
Flodder
En wat het pracht-aanbod van Shaul Mofaz betreft aan Hamas om te gaan praten, waar Naftaniël het over had? Dat betrof een aanbod om vast te starten met een – voorlopige – Palestijnse staat in 60% van het bezette gebied. En die 60% zou dan later zeker worden uitgebreid naar 100%? Wie gelooft dat? Als je het mij vraagt zelfs Naftaniël niet. Hamas zou wel gek zijn geweest als ze daar op waren ingegaan, net zo suicidaal gek als Mohammed B.
De auteur is journalist en oud-correspondent van de Volkskrant in Caïro.
