“Godverdomme wa bende gij toch een domme kut!” Dat is het maatschappelijk niveau van Nederland sinds Limburg de macht in de Tweede Kamer overnam via de politieke impasse die bij monde van de PVV van Geert Wilders ‘gedoogsteun’ wordt genoemd. De Eyeworks-film New Kids Turbo! is daar een exponent van – en breekt nota bene alle records in een land waar op literatuur gebaseerde, goed uitgediepte cinema ooit de culturele maatstaf voor filmproducties was.
In de film nemen vijf Brabantse onrendabelen het recht in eigen hand door zichzelf willens en wetens – voor zover er van een ‘willens en wetens’ sprake is bij dit vijftal – buiten maatschappelijke deelname te plaatsen. Het Oost-Brabantse dorp Maaskantje, onder het rookpluimpje van Schijndel, is hun Heimat en binnen de grenzen van dat gehucht gelden hun eigen regels, die met de wapens in de hand verdedigd worden. De film is daarmee tekenend voor het soort xenofobie, vervreemding en door internetfora en weblogs aangewakkerde klimaat dat in de afgelopen jaren is ontstaan en nu via commerciële films ook een medium gevonden heeft in ‘s lands bioscoopzalen, die het amateuristisch gemaakte product met eurotekens in de ogen aangrijpen en daarmee medeplichtig zijn aan het bemesten van een voedingsbodem die louter steeds lastiger te bestrijden onkruid laat woekeren.
Snackbar-radicalisering
De kern van New Kids wordt gevormd door een sociaal-economische plattelandscultuur die zich verzet tegen een opgedrongen modernisering en maatschappelijke ontwikkeling. Dat uit zich vooral in zinloos geweld. De slachtoffers zijn of onschuldigen (niet zelden gehandicapten) of de gevestigde orde, gepersonifieerd door de lokale agent die als een soort veldwachter de rechtstaat persifleert. De hoofdpersonen spreken in een lokaal dialect dat effectief wordt ingezet in een ‘wij tegen zij’-structuur, waarmee het aan de basis staat van een radicalisering die zich laat samenvatten in de uit de serie waarop de film is gebaseerd afkomstige oneliner ‘Wie is hier nou de snackbar, gij of ikke?’, een uitspraak die zowel strijdlust als onmacht in zich herbergt. Het is de paradox van de onderdrukte: het benadrukken van het zelfbewustzijn op het moment dat er druk op wordt gelegd – een kenmerk van individualisering, een afkeer van de maatschappelijke samenhang en een terugkeer naar bastions van eigen gelijk, in kleine werelden die niet beseffen dat ze zonder samenwerking met de buitenwereld in het grote geheel überhaupt geen bestaansrecht hebben.
Maatschappelijke onbalans
Dat een dergelijke serie, ontsproten uit het brein van Steffen Haars en Flip van der Kuil, zelf wel enig bestaansrecht heeft op een niche-zender als Comedy Central, een station dat gekenmerkt wordt door op Amerikaanse leest geschoeide flauwe (Scrubs) danwel zeer groffe (Californication) comedyseries, is nog tot daar aan toe. Dat een Reinout Oerlemans, directeur van Eyeworks, zich echter heeft laten verleiden tot het financieren van een negentig minuten durende film die niets meer is dan een aaneengeregen reeks sketches waar de originele serie uit bestaat, is tekenend voor de onwil binnen een steeds groter wordende groep ontevreden Nederlanders om zich te voegen naar de maatschappelijke mores die vragen om fatsoen en respect. Dat station lijkt anno 2010 voorgoed gepasseerd – terwijl de geschiedenis ons in de afgelopen eeuw meermaals heeft geleerd dat het nastreven van een uitzonderingspositie enkel leidt tot donkere denkpaden en, erger, uitingen van racisme, haat en andere vormen van maatschappelijke onbalans.
Culturele oorlog
Deze uitingen van ‘cultureel vermaak’ onderstrepen de vicieuze cirkel waarin ons land zich momenteel bevindt. Aangewakkerd door de oorlogstaal van Geert Wilders en zijn in brievenbussen urinerende, kopstoten uitdelende en pornowebsites exploiterende achterban, heeft het gedachtengoed zich via het ongereguleerde internet om weten te zetten in een hype rond de lauw bier drinkende, vloekende en agressieve achterlanders van die partij – asociaal campingvolk in trainingspak. Nu de venijnige, misschien wel gevaarlijke sentimenten die bij de PVV en haar achterban op internet en in de provincie lijken te leven een weg naar buiten gevonden hebben in een goed gepropageerde en tot overmaat van ramp zeer succesvolle pulpproductie, lijken de messen definitief geslepen en staat Nederland, met het oog op de door de rechtse regering voorgenomen (subsidie)bezuinigingen, aan de voet van een culturele oorlog die leidt tot een verzwakking die wellicht nooit meer omkeerbaar is. De TROS, SBS6 en de programma’s van Gordon, Gerard Joling en Menno Buch waren nog tot daar aan toe, maar nu de maatschappelijke onvrede zich een weg naar ‘s lands grote schermen gevonden heeft, lijkt de opmars van de neerval onstuitbaar.
De New Kids winnen ook in het buitenland aan populariteit. De enige reden die daar aan ten grondslag kan liggen, is leedvermaak van onze buurlanden om onze huidige impasse. Of dienen we ons wellicht serieus zorgen te maken over het feit dat de vijf tokkies uitgerekend in Duitsland met open armen worden ontvangen?
New Kids Turbo! Regie: Steffen Haars en Flip van der Kuil. Met: Steffen Haars, Flip van der Kuil, Huub Smit, Tim Haars, Wesley van Gaalen. In 87 bioscopen.
ooooo
Bart Nijman meent geen woord van bovenstaand relaas. Zie hier voor context.
