Op 1 oktober 2010 ging het nieuwe fiscale jaar in de Verenigde Staten in. Dat betekent dat er vanaf die datum een begroting moest zijn die was goed gekeurd door het Congres en die was ondertekend door de president. In Nederland gaat zo’n nieuw boekjaar in op 1 januari en om tijdig een begroting rond te hebben, begint het politieke debat daarover op de derde dinsdag van september, op Prinsjesdag. In Amerika werd de miljoennennota op 1 februari 2010 gepresenteerd, acht maanden voordat de begroting af moest zijn. Nu, een jaar en twee maanden later, zou het debat al over de begroting van 2012 moeten gaan, maar is er nog geen overeenstemming bereikt over het boekjaar dat al 189 dagen bezig is. Een government shutdown hangt als Zwaard van Damocles boven het publieke leven van Amerika.
Zoals gezegd moest de begroting af en goedgekeurd zijn op 1 oktober 2010. Omdat dit niet het geval was, werd er in totaal tot zes maal toe besloten om een tijdelijk budget aan te nemen in afwachting van het definitieve budget. Die tijdelijke voorstellen, temporary extensions, maken het niet mogelijk om te investeren, maar wel om noodzakelijke uitgaven te doen zoals het betalen van de lonen van ambtenaren. De laatste temporary extention, aangenomen op 18 maart, eindigt vannacht om middernacht. Als er dan geen akkoord ligt over een budget of over verder uitstel, dreigt de gevreesde government shutdown.
The West Wing
De befaamde en bekroonde tv-serie The West Wing, die tussen 1999 en 2006 het leven en werk achter de schermen van het Witte Huis subliem neerzette, toont de impact van een shutdown. Als er geen begroting ligt die door Congres is goedgekeurd, is er geen wettelijke basis voor de overheid om geld uit te geven. Lonen worden niet uitbetaald, uitkeringen niet uitgekeerd, wegen niet onderhouden, politieauto’s niet bijgetankt. Veel overheidsdiensten kunnen met beschikbaar geld en tijdelijke maatregelen nog wel even vooruit, maar het niet bereiken van een compromis op het budget betekent een onvermijdelijke klap voor het openbare leven en de economie van Amerika.
De laatste keer dat een dergelijke shutdown plaats had was in 1995, toen Democraten onder leiding van president Bill Clinton en Republikeinen onder leiding van Speaker of the House Newt Gingrich, tegenwoordig presidentskandidaat voor zijn partij, het niet eens konden worden over een begroting. Gedurende een kleine maand zaten zo’n 260.000 ambtenaren werkeloos thuis, waardoor het werk wat zij normaal verricht zouden hebben niet werd uitgevoerd. Nog eens 800.000 ambtenaren kregen niet uitbetaald.
Impact
Wat de maatschappelijke impact van een shutdown nu zou zijn, is niet duidelijk. Essentiële diensten en afdelingen van de overheid zullen blijven draaien, maar niemand weet precies wat essentieel gevonden wordt. Naar schatting zullen zo’n 1 miljoen ambtenaren onbetaald moeten doorwerken, terwijl zo’n 800.000 ambternaren naar huis worden gestuurd. Daarmee zal een groot deel van het openbare leven plat komen te liggen.
Interessant wordt echter vooral om te zien welke impact een shutdown zal hebben op de verkiezingen van volgend jaar. De shutdown van 1995 werd niet toevallig ook gevolgd door verkiezingen, aangezien de begroting een makkelijke manier is om in de aanloop naar verkiezingen een punt te maken over belastingen en begrotingstekorten. In 1996 waren het echter de Republikeinen die de deksel op de neus kregen. Bill Clinton wist uit te leggen dat het niet de Democraten waren maar de Republikeinen, die over de ruggen van hard werkende Amerikanen politiek bedreven. Het betekende een afgang van het politieke zijtoneel voor Newt Gingrich, totdat hij zich dit jaar verkiesbaar stelde voor de Republikeinse nominatie. Als het inderdaad tot een shutdown komt, gaan de verkiezingen volgend jaar over weinig anders. Waren het de Republikeinen die weigerden samen te werken, of was het toch Obama die geen bipartisan compromis wilde sluiten? Het is die vraag, en niet de noodzaak tot het rond krijgen van een begroting, die door de hoofden van menig politicus in Washington speelt.
Adriaan Andringa zal tot de presidentsverkiezingen in 2012 twee wekelijks verslag doen van het Amerikaanse politieke schouwspel.
