Eindelijk begint de strijd om de Republikeinse nominatie voor de presidentsverkiezingen van 2012 van de grond te komen. Nadat Mitt Romney eerder deze week al bekend maakte zich verkiesbaar te stellen, waagt nu ook Rick Santorum een sprong in het diepe. Santorum vertegenwoordigde zijn thuisstaat Pennsylvania tussen 1990 en 2006 eerst in het Huis van Afgevaardigden (tot 1994) en vervolgens in de Senaat. Tot hij zijn senaatszetel in 2006 verloor, werd hij getipt als één van de grote kanshebbers voor de Republikeinse nominatie in 2008. Daar waar fiscal conservatives het debat in de Republikeinse partij de afgelopen tijd naar zich toe hebben getrokken, bouwt Santorum vooral op de steun van social conservatives. Juist zij kunnen hem een doorslaggevend voordeel bieden.
Corruptie
Voordat Santorum een serieuze campagne van de grond kan krijgen, zal hij aan de slag moeten met zijn geloofwaardigheid. Toen hij in 1990 de federale politiek in ging, maakte hij al snel naam met het aanpakken van corruptie. In 1992 bracht hij met zes andere net aangetreden Republikeinse Afgevaardigden, die gezamenlijk de Gang of Seven genoemd werden en waar ook de huidige Speaker of the House John Boehner toe behoorde, een corruptieschandaal in het Congress aan het licht dat voor tientallen politici het einde van hun carrière betekende. Dat zorgde ervoor dat Santorum vaak genoemd werd als comming man binnen de partij en leverde hem een reputatie op als ethicus.
Die reputatie brak Santorum echter op toen hij in 2006 werd genoemd in de lijst van “The 20 most corrupt Members of Congress”. Zijn poging om herkozen te worden als Senator strandde dat jaar, voornamelijk vanwege de vele aantijgingen van onethisch gedrag. Zo zou Santorum zijn politieke macht regelmatig aanwenden om zijn grootste financiële donoren vooruit te helpen en zou hij zich hebben ingezet voor Carl Romanelli, één van zijn tegenstanders tijdens die verkiezingen. Romanelli zou als kandidaat namens de Green Party veel stemmen af kunnen pakken van Democraat Bob Casey waarmee Santorum streed voor de senaatszetel. Ook bleek Santorum in de praktijk zelden naar Pennsylvania terug te keren, terwijl hij in 1990 zijn tegenstander nadrukkelijk had verweten “out of state, out of touch” te zijn, omdat hij zelden in Pennsylvania was. Hoewel hij nooit is aangeklaagd, ondermijnde de zweem van corruptie en onethisch gedrag Santorum’s geloofwaardigheid sterk.
Social conservative
De andere reputatie van Santorum is die van social conservative. In zijn in 2005 verschenen boek It takes a family en in diverse speeches en opiniestukken, duidt Santorum zijn visie aan als “compassionate conservatism”. Hij sprak zich herhaaldelijk uit tegen feminisme en abortus, maakte zich hard om de levensbeëindiging van Terri Schiavo te voorkomen en gaf aan dat privacy geen grondrecht is. Daarnaast noemde hij liberale waarden zoals de acceptatie van homoseksualiteit, volgens Santorum vergelijkbaar met bestialisme en pedofilie, de oorzaak van seksueel misbruik in de Katholieke kerk. Vanwege dergelijke uitspraken zette een homoseksuele columnist een campagne op om Santorum belachelijk te maken. Hij slaagde er in om het woord ‘santorum’ in te laten burgeren als aanduiding voor “the frothy mixture of lube and fecal matter that is sometimes the by-product of anal sex”.
In 2001 diende Santorum een wetsvoorstel in dat Intelligent design, de Christelijke doelredenering om creationisme een wetenschappelijk karakter te geven, een verplicht onderdeel van biologie onderwijs op scholen zou maken. In de jaren daarna trok hij ten strijde tegen “Islamic fascism”. In 2006 legde hij zelfs uit dat Amerika zich in dezelfde positie bevond als Europa eind jaren dertig. Zonder hem in de Senaat zouden de Democraten Amerika overleveren aan de moslims, zoals Sudetenland uitgeleverd werd aan de Duitsers in 1938.
Iowa en South Carolina
Tussen alle kandidaten die hun campagne bouwen op fiscal discipline, is Santorum de eerste kandidaat die zich vooral laat gelden op social issues. In twee van de vier staten waar vroege voorverkiezingen gehouden worden, Iowa en South Carolina, maken traditioneel vooral social conservatives kans op de nominatie. Daar staat Santorum er dan ook goed voor, zoals bleek toen een belangrijke peiling in South Carolina Santorum aan kop plaatste met 31 procent van de stemmen, voor Gingrich (14 procent), Bachmann en Trump (beiden 7 procent). Andere prominenten zoals Romney, Huckabee en Pawlenty lagen nog verder achter. Bovendien kan Santorum de social conservatives in de andere vroege staten, New Hampshire en Nevada, aan zich binden, terwijl zijn tegenstanders de stemmen van fiscal conservatives moeten verdelen. Winst in Iowa en South Carolina en goede resultaten in New Hampshire en Nevada zouden van Santorum zomaar de favoriet voor de nominatie kunnen maken.
Zo ver is het natuurlijk nog niet. Voorlopig staat Santorum er nog niet goed voor in nationale peilingen (pdf). Datzelfde gold in 2007 echter ook voor Obama, die zich alleen richtte op de vier vroege staten en daar voldoende momentum verzamelde om de verkiezingen naar zich toe te trekken. Als Santorum zijn imago weet op te poetsen en zichzelf een helder profiel aanmeet rond de overheidsfinanciën, kan hij rekenen op voldoende steun van die vleugel van de partij die vooral stemt op grond van abortus, om een serieuze kanshebber te worden.
Adriaan Andringa zal tot de presidentsverkiezingen in 2012 regelmatig verslag doen van het Amerikaanse politieke schouwspel.
